Obowiązek Opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym, warunkowe zawieszenie wykonania kary pozbawienia wolności
W niniejszym wpisie przedstawiamy szczegółowo Obowiązek opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym.
Obowiązek Opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym.
Obowiązek określony w art. 72 §1 pkt. 7b k. k. to pozytywny nakaz określonego zachowania. Został on umieszczony w Kodeksie Karnym ustawą o przeciwdziałaniu przemocą w rodzinie. Głównie charakter ochronny ma ten obowiązek wobec pokrzywdzonego. Jest to prawnokarny obowiązek, jednakże nie jest samoistnym orzeczeniem o eksmisji. W trybie postępowania egzekucyjnego jego wykonanie nie może być zatem wyegzekwowane. Obowiązek samodzielnego opuszczenia lokalu ciąży na skazanym, którego niewypełnienie zagrożone jest sankcją prawnokarną w postaci możliwości zarządzenia wykonania kary (art. 75 § 2 K. K.), lecz należy pamiętać, iż jest to możliwe wyłącznie wtedy, gdy skazany uchyla się od wykonania niniejszego obowiązku[1].
Powyższy obowiązek nie został zmieniony ustawą z dnia 20 lutego 2015 r. i brzmi on tak samo jak przed nowelizacją.
Ochrona pokrzywdzonego
Jednak powyższa nowelizacja dodała paragraf 1a art. 72 kodeksu karnego. Obowiązek opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym służy ochronie pokrzywdzonego, w szczególności należącego od kręgu osób najbliższych sprawcy. Ograniczenie kontaktu sprawcy z pokrzywdzonym uniemożliwiające mu przebywanie w miejscu stałego pobytu pokrzywdzonego jest istotą tego obowiązku. Powyższy obowiązek więc stanowi swego rodzaju uproszczony sposób eksmisji skazanego od swojej ofiary z pominięciem długotrwałego postępowania podejmowanego zazwyczaj w tym względzie. Osoba pokrzywdzona w ramach tego obowiązku probacyjnego może więc uzyskać wsparcie, które nie podlega żadnym prawnym ograniczeniom. W doktrynie zauważa się, że nałożenie tego obowiązku nie stanowi jednak tytułu wykonawczego pozwalającego na podjęcie postępowania przymusowego w trybie Kodeksu Postępowania Cywilnego, jest on więc „przymusem dobrowolnym”, obwarowanym aczkolwiek zagrożeniem wykonania zawieszonej kary[2].
Zastosowanie tego obowiązku wydaje się możliwe nie tylko do miejsca wspólnego zamieszkania skazanego z pokrzywdzonym, ale również innych miejsc, w których pokrzywdzony stale przebywa, z powodu braku jakichkolwiek ograniczeń w stosowaniu powyższego obowiązku. Przy orzeczeniu tego obowiązku charakter lokalu (mieszkanie, dom, lokal użytkowy) ani jego własność (co poniżej zostanie omówione) nie ma znaczenia[3].
Usunięcie warunków umożliwiających sprawcy dopuszczenie się ponownie przestępstwa wobec pokrzywdzonego
Obowiązek opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym (art. 72§1 pkt. 7b k. k.) ma głównie na celu usunięcie warunków umożliwiających sprawcy dopuszczenie się ponownie przestępstwa wobec pokrzywdzonego, oraz chronić tego ostatniego przed doznawaniem negatywnych przeżyć związanych codziennym kontaktem z nim. Chodzi o lokal, który wspólnie zajmuje pokrzywdzony i sprawca. Ten obowiązek nie jest zależny od tego, kto jest właścicielem lokalu. Może być on nałożony na oskarżonego również wtedy, gdy jest on jego właścicielem lub współwłaścicielem. W ten oto sposób ogranicza się jego prawo własności w zakresie używania lokalu jak i jego posiadania. Nie zostają natomiast naruszone związane z prawem własności uprawnienia do pobierania pożytków i rozporządzania nimi (art. 140 k. c.). Ograniczenia w zakresie prawa własności łączące się z tym środkiem nie tyczą się możliwości rozporządzenia lokalem, czyli nie ma przeszkód, by oskarżony lokal wynajął lub sprzedał. W przypadku orzeczenia tego obowiązku oskarżony będący właścicielem lokalu pozbawiony jest tylko – z mocy orzeczenia sądu -możliwości korzystania z mieszkania[4].
Ograniczenie prawa własności następuje w drodze orzeczenia sądu
J. Lachowski uważa, że zgodnie z art. 64 ust. 1 Konstytucji RP własność może być ograniczona wyłącznie w drodze ustawy, natomiast wskutek zastosowania art. 72 §1 pkt. 7b KK ograniczenie prawa własności następuje w drodze orzeczenia sądu. Sądowy obowiązek opuszczenia lokalu orzekany na podstawie niniejszego przepisu nie tyczy się właściciela lokalu, ponieważ ustawa nie zawiera stosownego zezwolenia wyrażonego expressis verbis. Ten obowiązek może dotyczyć wyłącznie lokalu mieszkalnego a nie użytkowego. Zajmowanie lokalu rozumieć trzeba jako stałe przebywanie (pobyt) w nim[5].
Zgodnie ze stanowiskiem NSA, pobyt stały w danym lokalu oznacza zamieszkiwanie w określonej miejscowości pod oznaczonym adresem z zamiarem stałego lub długotrwałego w nim przebywania, z wolą koncentracji w danym miejscu swoich spraw życiowych[6].
Analogicznie do obowiązków wskazanych w art. 72§ 1 pkt. 7 i 7a K. K. opisywany obowiązek chodzi także w skład środka karnego określonego w art. 39 pkt. 2e K. K. Wobec skazanego za przestępstwo przeciwko wolności seksualnej lub obyczajności na szkodę małoletniego a także w razie skazanie za umyślne przestępstwo z użyciem przemocy, w tym przemocy w stosunku do osoby najbliższej może być on orzekany. W tymże zakresie, jeśli sąd wymierzy karę z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, powinien zastosować środek karny[7].
Ustanowienie sposobu kontaktu skazanego z pokrzywdzonym
Należy zwrócić uwagę, że orzekając omawiany obowiązek wobec sprawcy przestępstwa popełnionego z użyciem przemocy lub groźby bezprawnej wobec osoby najbliższej, sąd ustanawia sposób kontaktu skazanego z pokrzywdzonym (art. 72 § 1b K. K.). W związku z tym powstaje pytanie czy nakładając ten obowiązek, sąd może równocześnie zakazać kontaktowania się z pokrzywdzonym lub innymi osobami, rozumiejąc to jako określenie „sposobu kontaktowania się”. Według Stefańskiego jest to możliwe (zob. R. A. Stefański, Nowe środki probacyjne, Prok i Pr. 2006, Nr 4, s. 27), inaczej uważa J. Lachowski (zob. M. Królikowski, R. Zawłocki, Kodeks Karny, t. I, 2015, s. 391), którego zdaniem jest to niedopuszczalne, ponieważ w niniejszym wypadku następowałoby równoczesne zastosowanie dwóch obowiązków przedstawionych w art. 72§1 pkt. 7a i 7b k .k.
Zwrócić uwagę trzeba, że w wyniku noweli środek polegający na nakazie opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym został zamieniony na nakaz okresowego opuszczenia takiego lokalu. Skupiński oraz Mierzwińska Lorenc uważają, że w razie potrzeby zastosowania takiej formy oddziaływania na sprawcę to należy wybierać środek karny, a nie obowiązek probacyjny[8].
W przypadku tego obowiązku sąd powinien określić termin opuszczenia mieszkania. Omawiany obowiązek powinien być łączony z obowiązkiem określonym w pkt. 7a odnoszącym się do powstrzymania się od kontaktów z pokrzywdzonym[9]. Do sądu należy, precyzyjne określenie szczegółowych kwestii związanych z opuszczeniem lokalu, terminem o raz sposobem jego opuszczenia oraz miejscem pobytu sprawcy po opuszczeniu lokalu zajmowanego wraz z pokrzywdzonym[10].
Zgodnie z nowelą z dnia 20 lutego 2015 r. sąd nakładając obowiązek probacyjny określony w art. 72 §1 pkt. 7B k. k. na sprawcę przestępstwa popełnionego z użyciem przemocy lub groźby bezprawnej wobec osoby najbliższej, musi określić obligatoryjnie sposób kontaktu skazanego z pokrzywdzonym (art. 72§ 1b K. K.).
Prawnik Dąbrowa Górnicza – Kancelaria Prawna Prawnicy Bracia
Kancelaria Prawna Prawnicy Bracia, Adwokat, Radca Prawny, prawnik prowadzi sprawy o warunkowe zawieszenie wykonania kary pozbawienia wolności. Zachęcamy do umówienia się na konsultacje prawnej w jednej z siedzib naszej kancelarii lub do skorzystania z możliwości konsultacji online!
W kwestiach związanych z warunkowym zawieszeniem wykonania kary pozbawienia wolności Kancelaria Prawna Prawnicy Bracia zaprasza do Oddziałów w Miechowie, Dąbrowie Górniczej, w Olkuszu, Perespa Kolonia.
[1] R. A. Stefański (red.), Kodeks Karny Komentarz, Warszawa 2017, s. 541
[2] R. Skarbek (w:) Królikowski, M. Zawłocki (red.), Kodeks karny, Warszawa 2010, s.466
[3] S. Hypś (w:) A. Grześkowiak, K. Wiak (red.), Kodeks karny Komentarz, Warszawa 2017, s. 495.
[4] Ryszard A. Stefański, Nowe środki probacyjne, Prok. Pr. nr 4. 2006. s. 28
[5] J. Lachowski (w:) R. Królikowski, R. Zawłocki, Kodeks Karny : część ogólna, t. I, Komentarz : art. 1-31, Warszawa 2015, s. 391
[6] Wyr. Z 14.05.2001 r., V SA 1496/00, niepubl.(w:) R. Królikowski, R. Zawłocki, Kodeks Karny, część ogólna t. II, Komentarz do artykułów 32-116, Warszawa 2010, s.118
[7] Ibidem, Kodeks Karny Komentarz, Warszawa 2017, s. 542
[8] Ibidem, Kodeks Karny Komentarz, Warszawa 2017, s. 542
[9] Ibidem, Nowe środki probacyjne, Prok i Pr. 2006, .. s. 26 i n.
[10] S. Hypś (w:) A. Grześkowiak, K. Wiak (red.) , Kodeks karny Komentarz, Warszawa 2017, s. 495.