Odwołanie darowizny w przypadku nabycia przedmiotu darowizny przez oboje małżonków, Cz. I
Możliwość odwołania darowizny kształtuje się różnie, zwłaszcza zależy to od woli darczyńcy. Gdy następuje nabycie przedmiotu darowizny przez oboje z małżonków na prawach współwłasności ułamkowej to istnieje możliwość odwołania darowizny w odniesieniu do każdego z nich z osobna. W zależności od tego, czy „rażącej niewdzięczności” będącej podstawą odwołania darowizny zgodnie z art. 898§ 1 KC dopuszcza się jedno z małżonków, czy oboje, odwołanie darowizny może nastąpić w stosunku do jednego z małżonków jak i obojga. Sytuacja zaczyna się komplikować gdy z woli darczyńcy przedmiot darowizny wszedł w skład niepodzielnego majątku wspólnego a „ rażącej niewdzięczności” dokonało tylko jedno z małżonków. O dopuszczalności odwołania darowizny w takim przypadku wypowiedział się po raz pierwszy pod rządami obowiązującego Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego SN w uchwale z 18.2.1969 r.[1] Stwierdzono wówczas, iż skuteczne odwołanie darowizny wobec jednego małżonka prowadzi do tego, że darowany przedmiot przestaje wchodzić do majątku wspólnego. Stanowisko to wzbudziło żywe zainteresowanie przedstawicieli nauki. SN powrócił do problemu w uchwale pełnego składu Izby Cywilnej z 28.9.1979[2] będąca uzupełnieniem i rozwinięciem poprzedniego stanowiska.
Wbrew literalnemu brzmieniu art. 33 pkt 2 KRO, a mianowicie, że o włączeniu przedmiotu darowizny do majątku wspólnego postanawia darczyńca, również wola obdarowanego nie jest obojętna. Skoro darowizna jest umową to obligatoryjne jest w tym przedmiocie zgodne oświadczenie woli obu stron. Jako strona obdarowana wolę tę wyraża małżonek, ponieważ on zawiera umowę darowizny z darczyńcą. Powstaje pytanie czy oświadczenie tego małżonka o przyjęciu darowizny jako przedmiotu majątku wspólnego, wywiera skutek w stosunku do drugiego małżonka a ponadto czy konieczna jest do tego jego zgoda. Aż do wejścia w życie noweli z 17.6.2004 odpowiedź na to pytanie była uzależniona rozstrzygnięciem kwestii, czy przyjęcie darowizny jest czynnością zwykłego zarządu, czy granice takiego zarządu przekracza. Odnosiło się to głównie do zakwalifikowania darowizny nieruchomości. Aktualnie ten problem już nie istnieje, ponieważ dokonane zmiany w zakresie zarządu majątkiem wspólnym zrywają z dotychczasowym podziałem czynności. Przepis art. 37§1 KRO wymienia przypadki, konieczności zgody drugiego małżonka do ważności czynności prawnej :
§ 1. Zgoda drugiego małżonka jest potrzebna do dokonania:
1) czynności prawnej prowadzącej do zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia nieruchomości lub użytkowania wieczystego, jak również prowadzącej do oddania nieruchomości do używania lub pobierania z niej pożytków;
2) czynności prawnej prowadzącej do zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia prawa rzeczowego, którego przedmiotem jest budynek lub lokal;
3) czynności prawnej prowadzącej do zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia i wydzierżawienia gospodarstwa rolnego lub przedsiębiorstwa;
4) darowizny z majątku wspólnego, z wyjątkiem drobnych darowizn zwyczajowo przyjętych.
Aktualne pozostają stwierdzenia SN, zawarte w uchwale z 28.9.1979 r., że przedmiot darowizny wchodzi w skład mienia wspólnego małżonków, w sytuacji gdy obie strony umowy wyraziły na to zgodę. SN sprzeciwił się poglądom tj. w sytuacji objęcia przedmiotu darowizny z woli darczyńcy i jednego z małżonków wspólnością majątkową dochodzi do skutku umowa darowizny także z drugim małżonkiem. SN stwierdził, iż małżonek obdarowanego nie jest stroną umowy darowizny, staje się jednak ze względu na cel dokonanego przysporzenia majątkowego (obdarowania obojga małżonków) i obowiązujący małżonków ustrój majątkowy wspólności ustawowej, obdarowanym na równi z obdarowanym z umowy. Do małżonka nieuczestniczącego w umowie stosuje się również przepisy Kodeksu Cywilnego o określonych względem obdarowanego uprawnieniach darczyńcy i odpowiadających im obowiązkach obdarowanego względem darczyńcy, zwłaszcza co do odwołania darowizny ze względu na „rażącą niewdzięczność” obdarowanego[3].
Adwokat Sosnowiec – Pomoc prawna Sosnowiec Pogoń
Serdecznie zapraszamy Klientów z miejscowości Sosnowiec, Sosnowiec Pogoń, a także z Dąbrowy Górniczej do kontaktu z adwokatem z Kancelarii Prawnej Prawnicy Bracia. W sprawach cywilnych, między innymi w kwestii spraw o odwołanie darowizny, prawnicy oferują profesjonalną pomoc prawną!
Autorzy : Grzegorz Majewski, Paweł Majewski
Kancelaria Prawna Prawnicy Bracia prowadzi sprawy o odwołanie darowizny w przypadku nabycia przedmiotu darowizny przez oboje małżonków.
Kancelaria Prawna Sosnowiec Pogoń
Kancelaria Prawna Prawnicy Bracia Adwokat Sosnowiec Pogoń, Radca Prawny Sosnowiec, Prawnik Sosnowiec prowadzi sprawy karne, sprawy o wykroczenia. Oferujemy pomoc prawną z zakresu prawa rodzinnego i opiekuńczego. Kancelaria Prawna Prawnicy Bracia Adwokat Sosnowiec, Radca Prawny Sosnowiec, Prawnik Sosnowiec Pogoń prowadzi sprawy o alimenty, o podział majątku wspólnego, o rozwód.
Kancelaria Prawna Dąbrowa Górnicza
Kancelaria Prawna Prawnicy Bracia Adwokat Dąbrowa Górnicza, Radca Prawny Dąbrowa Górnicza, Prawnik Dąbrowa Górnicza prowadzi sprawy karne, sprawy o wykroczenia. Oferujemy pomoc prawną z zakresu prawa rodzinnego i opiekuńczego. Kancelaria Prawna Prawnicy Bracia Adwokat Dąbrowa Górnicza, Radca Prawny Dąbrowa Górnicza, Prawnik Dąbrowa Górnicza prowadzi sprawy o podział majątku wspólnego, o rozwód. Zajmujemy się sprawami dotyczącymi prawa medycznego
[1] III CZP 133/68, OSNC 1969, Nr 11, poz. 193.
[2] III CZP 15/79, OSNC 1980, Nr 4, poz. 63.
[3] J. Ignaczewski (red.), Małżeńskie prawo majątkowe, Komentarz, Warszawa 2020, s. 62-63.