Orzecznictwo – art. 62 K. R. O.
Domniemanie ojcostwa męża matki
W niniejszym wpisie przegląd orzecznictwa dotyczący art. 62 K. R. O (domniemanie ojcostwa męża matki)
Zgodnie z art. 62 K. R. O.
§ 1. Jeżeli dziecko urodziło się w czasie trwania małżeństwa albo przed upływem trzystu dni od jego ustania lub unieważnienia, domniemywa się, że pochodzi ono od męża matki. Domniemania tego nie stosuje się, jeżeli dziecko urodziło się po upływie trzystu dni od orzeczenia separacji.
§ 2. Jeżeli dziecko urodziło się przed upływem trzystu dni od ustania lub unieważnienia małżeństwa, lecz po zawarciu przez matkę drugiego małżeństwa, domniemywa się, że pochodzi ono od drugiego męża. Domniemanie to nie dotyczy przypadku, gdy dziecko urodziło się w następstwie procedury medycznie wspomaganej prokreacji, na którą wyraził zgodę pierwszy mąż matki.
§ 3. Domniemania powyższe mogą być obalone tylko na skutek powództwa o zaprzeczenie ojcostwa.
Wada oświadczenia woli w postaci błędu
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 23 kwietnia 1997 r., I ACa 89/97
I. Wada oświadczenia woli w postaci błędu czy też nawet jego kwalifikowanej formy w postaci podstępu stanowić może podstawę żądania unieważnienia uznania dziecka tylko w ciągu roku od daty uznania. Termin wynikający z art. 80 k.r.o. jest terminem zawitym i nie może być przywrócony.
II. Bezwzględna nieważność uznania dziecka zachodzi jedynie wtedy gdy w świetle obowiązującego prawa było ono w ogóle niedopuszczalne tj.:
– gdy składający oświadczenie woli nie miał zdolności do czynności prawnych z powodu ubezwłasnowolnienia całkowitego (art. 12 k.c.),
– gdy zachodziło domniemanie pochodzenia dziecka z małżeństwa (art. 62 k.r.o.),
– gdy zostało ustalone ojcostwo w drodze orzeczenia sądowego (art. 72 k.r.o.).
Uwaga: Teza częściowo aktualna
Apel.-Lub. 1997/4/23
Cel procesu o zaprzeczenie ojcostwa
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 grudnia 2000 r., III CKN 1422/00
Celem procesu o zaprzeczenie ojcostwa nie jest ustalenie ojcostwa biologicznego męża matki, lecz obalenie ustawowego domniemania, że dziecko od niego pochodzi.
OSNC 2001/7-8/106, Biul.SN 2001/3/13
Uznanie dziecka w okresie domniemania jego pochodzenia od męża matki
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 28 października 1980 r., III CRN 216/80
Uznanie dziecka w okresie domniemania jego pochodzenia od męża matki nabiera skuteczności w razie późniejszego uznania męża matki dziecka za zmarłego, w chwili wykluczającej istnienie takiego domniemania, i w związku z tym bezprzedmiotowy staje się wniosek o sprostowanie aktu stanu cywilnego, który został sporządzony na podstawie uznania dokonanego w takich okolicznościach.
OSNC 1981/5/91
Sprawy o ustalenie praw stanu cywilnego osoby
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 stycznia 1987 r., III CRN 401/86
W sprawach o ustalenie praw stanu cywilnego osoby sąd nie może nie uwzględnić wniosku o przeprowadzenie badania krwi metodą układu HLA, jeśli dokonane badanie krwi, przy wykorzystaniu dotychczas stosowanych układów, nie pozwoliło na wykluczenie ojcostwa.
OSNC 1988/4/51
Uchwała Sądu Najwyższego 7 sędziów – zasada prawna z dnia 27 października 1983 r., III CZP 35/83
Żądanie męża matki zaprzeczenia ojcostwa co do dziecka poczętego w wyniku dokonanego za zgodą tego męża sztucznego zapłodnienia nasieniem innego mężczyzny może być uznane za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.
OSNC 1984/6/86
Termin do wytoczenia powództwa o zaprzeczeniu ojcostwa przez męża matki
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 września 1981 r., IV CR 308/81
Termin do wytoczenia powództwa o zaprzeczeniu ojcostwa przez męża matki biegnie od dnia, w którym dowiedział się on o urodzeniu dziecka przez żonę, także w takim przypadku, kiedy mąż matki dziecka był przekonany, że domniemanie z art. 62 k.r.o. przemawia za tym, że nie jest on ojcem dziecka.
W postępowaniu o unieważnienie lub sprostowanie aktu urodzenia nie może być uwzględnione żądanie wykreślenia z aktu urodzenia danych dotyczących ojca
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 27 listopada 2007 r., IV CSK 287/07
W postępowaniu o unieważnienie lub sprostowanie aktu urodzenia nie może być uwzględnione żądanie wykreślenia z aktu urodzenia danych dotyczących ojca, oparte na twierdzeniu, że nie złożył on oświadczenia o uznaniu dziecka lub że oświadczenie to dotknięte jest nieważnością.
OSNC-ZD 2008/3/89
Dalej wskazać należy, że W akcie urodzenia znajdują się dane dotyczące samego faktu urodzenia dziecka oraz dane rodziców (art. 33 i nast. Pr.a.s.c.). Dane dotyczące ojca wpisywane są zgodnie z domniemaniem pochodzenia dziecka od męża matki, oświadczeniem o uznaniu dziecka, orzeczeniem sądu stwierdzającym ojcostwo danego mężczyzny lub na podstawie oświadczenia matki. Stanowią one jeden z elementów stanu cywilnego osoby fizycznej i – co za tym idzie – mogą zostać zmienione jedynie w wyniku uwzględnienia powództwa o ustalenie (zaprzeczenie) pochodzenia dziecka od określonego mężczyzny.
Należy podzielić wyrażany w orzecznictwie i w doktrynie pogląd, że żądanie wykreślenia z aktu urodzenia danych dotyczących ojca, oparte na stwierdzeniu, że nie złożył on oświadczenia woli o uznaniu dziecka, bądź – jak w rozpoznawanej sprawie – złożył oświadczenie dotknięte nieważnością, nie może być uwzględnione w postępowaniu o unieważnienie lub sprostowanie aktu urodzenia (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 26 marca 1992 r., I CRN 20/92, „Biuletyn SN” 1992, nr 6, s. 26). Na podstawie art. 30 Pr.a.s.c. można unieważnić akt stanu cywilnego jedynie wówczas, gdy stwierdza niezgodne z prawdą tzw. zdarzenia podstawowe, kreujące stan cywilny i powodujące sporządzenia aktu (np. sam fakt urodzenia dziecka). Przepis ten nie ma zastosowania, gdy kwestionowany jest fakt uznania dziecka przez mężczyznę wpisanego w akcie jako ojciec.
Za przyjęciem takiego stanowiska przemawia w pierwszej kolejności wzgląd na wagę ustaleń dotyczących stanu cywilnego osoby fizycznej, a także charakter prawny i funkcje aktów stanu cywilnego. Dodatkowo można wskazać na treść art. 2 k.r.o., który przewiduje wystąpienie z powództwem o ustalenie nieistnienia małżeństwa, gdy mimo niezachowania wymagań określonych w art. 1 k.r.o. został sporządzony akt małżeństwa, co wyraźnie wskazuje na konieczność zachowania drogi procesu, gdy sprawa dotyczy stanu cywilnego osoby fizycznej.
Nie bez znaczenia pozostaje również charakter domniemania ojcostwa męża matki dziecka. Domniemanie pochodzenia dziecka od męża matki (art. 62 § 1 i 2 k.r.o.) zostało ukształtowane jako domniemanie niewzruszalne, tzn. możliwe do obalenia jedynie w drodze zakwestionowania podstawy domniemania (powództwa o zaprzeczenie ojcostwu – art. 62 § 3 k.r.o.). Następuje to przez wykazanie niepodobieństwa, aby mąż matki mógł być ojcem dziecka (por. art. 67 k.r.o.), a stosownej treści powództwo musi zostać wniesione przed upływem ustawowych terminów zawitych i tylko przez osoby, którym ustawa przyznaje legitymację czynną (art. 63, 64, 69 i 70 k.r.o.). Podobnie unieważnienie uznania dziecka podlega określonym rygorom, zarówno co do osoby legitymowanej do wystąpienia z powództwem, jak również podstaw i terminów do jego wniesienia. Dopuszczenie możliwości korygowania zawartych w akcie urodzenia danych dotyczących ojca dziecka, nawet wynikających z nieważnego oświadczenia o uznaniu, przez unieważnienie lub sprostowanie aktu stanu cywilnego, prowadziłoby do obejścia wskazanych uregulowań. (zob. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 27 listopada 2007 r., IV CSK 287/07)
Kancelaria Prawna Prawnicy Bracia, Adwokat, Radca Prawny, prawnik prowadzi sprawy rodzinne, o domniemanie ojcostwa męża matki, Uznanie dziecka w okresie domniemania jego pochodzenia od męża matki
W kwestiach związanych z prawem rodzinnym i opiekuńczym Kancelaria Prawna Prawnicy Bracia zaprasza do Oddziałów w Miechowie, Dąbrowie Górniczej, w Olkuszu, Sosnowcu.
Kancelaria Prawna Sosnowiec
Kancelaria Prawna Prawnicy Bracia Adwokat Sosnowiec Pogoń, Radca Prawny Sosnowiec, Prawnik Sosnowiec prowadzi sprawy karne, sprawy o wykroczenia. Oferujemy pomoc prawną z zakresu prawa rodzinnego i opiekuńczego. Kancelaria Prawna Prawnicy Bracia Adwokat Sosnowiec, Radca Prawny Sosnowiec, Prawnik Sosnowiec Pogoń prowadzi sprawy o alimenty, o podział majątku wspólnego, o rozwód.
Kancelaria Prawna Dąbrowa Górnicza
Kancelaria Prawna Prawnicy Bracia Adwokat Dąbrowa Górnicza, Radca Prawny Dąbrowa Górnicza, Prawnik Dąbrowa Górnicza prowadzi sprawy karne, sprawy o wykroczenia. Oferujemy pomoc prawną z zakresu prawa rodzinnego i opiekuńczego. Kancelaria Prawna Prawnicy Bracia Adwokat Dąbrowa Górnicza, Radca Prawny Dąbrowa Górnicza, Prawnik Dąbrowa Górnicza prowadzi sprawy o podział majątku wspólnego, o rozwód. Zajmujemy się sprawami dotyczącymi prawa medycznego.