Składniki majątku osobistego
W niniejszym wpisie przegląd orzecznictwa dotyczący art. 33 K. R. O.
Brzmi on następująco :
Art. 33. Składniki majątku osobistego
Do majątku osobistego każdego z małżonków należą:
1) przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej;
2) przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił;
3) prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom;
4) przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków;
5) prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie;
6) przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; nie dotyczy to jednak renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość;
7) wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków;
8) przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków;
9) prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy;
10) przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 24 stycznia 1991 r., III CZP 61/90
W sytuacji, gdy stroną zawartej bez prawem przewidzianej formy umowy o przeniesienie własności nieruchomości, o zniesienie współwłasności lub umowy o dział spadku był jeden z małżonków przed zawarciem małżeństwa, a w dniu 4 listopada 1971 r. współposiadaczami tej nieruchomości byli oboje małżonkowie przy trwającej wspólności ustawowej, zachodzą przesłanki z art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 26 października 1971 r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych (Dz. U. Nr 27, poz. 250 ze zm.) do stwierdzenia nabycia własności nieruchomości przez oboje małżonków na prawach wspólności ustawowej. OSNC 1991/7/87
W Uchwale Sądu Najwyższego z dnia 24 stycznia 1991 r., III CZP 61/90 czytamy, że :
Sądowi Wojewódzkiemu nasunęła się wątpliwość przytoczona w sentencji uchwały. Wątpliwość ta wywołana została rozbieżnością poglądów, jaka wystąpiła w orzecznictwie Sądu Najwyższego. Mianowicie w uchwale z dnia 16 marca 1972 r. III CZP 8/72 (OSNCP 1972 z. 11, poz. 192) Sąd Najwyższy stwierdził, że o zaliczeniu nieruchomości do majątku wspólnego lub odrębnego małżonków decyduje stan istniejący w chwili nieformalnego nabycia, a nie w chwili, gdy to nabycie stało się prawnie skuteczne. Natomiast w późniejszych orzeczeniach z dnia 11 grudnia 1986 r. III CRN 342/86 (nie publ.) oraz uchwałach z dnia 16 listopada 1987 r. III CZP 64/87 (OSNCP 1989, z. 4, poz. 62) i z dnia 1 lutego 1989 r. III CZP 14/88 (nie publ.) Sąd Najwyższy wyraził odmienny pogląd, że dla oceny, czy nieruchomość rolna stała się dorobkiem małżonków na podstawie przepisów ustawy uwłaszczeniowej decydujący jest stan z chwili wejścia w życie ustawy.
Sentencja
Czy jeżeli stosunki majątkowe pomiędzy małżonkami podlegały wspólności ustawowej w dacie wejścia w życie ustawy z dnia 26 października 1971 r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych (Dz. U. Nr 27, poz. 250) – nabyta na podstawie jej przepisów własność nieruchomości rolnej zawsze wchodzi do dorobku, także wówczas, gdy przyczyną uwłaszczenia było posiadanie nieruchomości uzyskane tylko przez jednego z małżonków w związku ze zdarzeniami, o których mowa w art. 1 ust. 1 tejże ustawy, dotyczącymi tylko jednego z małżonków?
podjął następującą uchwałę :
W sytuacji, gdy stroną zawartej bez prawem przewidzianej formy umowy o przeniesienie własności nieruchomości, o zniesienie współwłasności lub umowy o dział spadku był jeden z małżonków przed zawarciem małżeństwa, a w dniu 4 listopada 1971 r. współposiadaczami tej nieruchomości byli oboje małżonkowie przy trwającej wspólności ustawowej, zachodzą przesłanki z art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 26 października 1971 r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych (Dz. U. Nr 27, poz. 250 ze zm.) do stwierdzenia nabycia własności nieruchomości przez oboje małżonków na prawach wspólności ustawowej.
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 16 listopada 1987 r., III CZP 64/87
Nieruchomość rolna nabyta na podstawie art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 26 października 1971 r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych (Dz. U. Nr 27, poz. 250 ze zm.) przez jedno z małżonków wchodzi w skład majątku wspólnego obojga małżonków, jeżeli w dacie wejścia w życie tej ustawy stosunki majątkowe pomiędzy małżonkami podlegały ustawowej wspólności majątkowej małżeńskiej.
OSNC 1989/4/62
Sentencja
Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa Anny D. przeciwko Pawłowi D. i Emilii B. o uznanie umowy za nieważną po rozpoznaniu zagadnienia prawnego przekazanego przez Sąd Wojewódzki w Bielsku-Białej postanowieniem z dnia 10 kwietnia 1987 r. do rozstrzygnięcia w trybie art. 391 k.p.c.:
„Czy jeżeli stosunki majątkowe pomiędzy małżonkami podlegały wspólności ustawowej w dacie wejścia w życie ustawy z dnia 26 października 1971 r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych (Dz. U. Nr 27, poz. 250) – nabyta nieruchomość zawsze wejdzie do dorobku małżonków, niezależnie od tego, jaka była podstawa objęcia tej nieruchomości w posiadanie (art. 1 ust. 1), jak również czy oboje małżonkowie byli jednocześnie jej samoistnymi posiadaczami przez czas określony w ustawie?”
podjął następującą uchwałę:
Nieruchomość rolna nabyta na podstawie art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 26 października 1971 r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych (Dz. U. Nr 27, poz. 250 ze zm.) przez jedno z małżonków wchodzi w skład majątku wspólnego obojga małżonków, jeżeli w dacie wejścia w życie tej ustawy stosunki majątkowe pomiędzy małżonkami podlegały ustawowej wspólności majątkowej małżeńskiej.
Pogląd, że nabycie własności nieruchomości na podstawie powołanej normy prawnej jest tzw. nabyciem pierwotnym prawa podmiotowego.
W niniejszej Uchwale Sądu Najwyższego z dnia 16 listopada 1987 r., III CZP 64/87 czytamy, iż :
Skład orzekający w niniejszej sprawie podziela pogląd, że nabycie własności nieruchomości na podstawie powołanej normy prawnej jest tzw. nabyciem pierwotnym prawa podmiotowego, tj. takim, przy którym nabyte prawo podmiotowe nie jest uzależnione od jakiegokolwiek z już istniejących praw podmiotowych. Przemawia za tym wykładnia werbalna tej normy (nabycie własności z mocy samego prawa).
Pierwotny charakter nabytego prawa własności wyklucza przypisywanie nieformalnej umowie, na podstawie której nabywca wszedł w posiadanie nieruchomości, innego znaczenia prawnego niż to, jakie wynika z rozważanego przepisu. W świetle tego przepisu natomiast nieformalna umowa, o jakiej mowa, ma ten tylko walor, że przy jej istnieniu posiadacz samoistny wykonujący posiadanie w dniu 4 listopada 1971 r. jest zwolniony od wykazywania jakiegokolwiek okresu posiadania.
Z pierwotnego charakteru nabycia własności nieruchomości na podstawie art. 1 ust. 1 ustawy wynikają określone skutki prawne.
Z pierwotnego charakteru nabycia własności nieruchomości na podstawie art. 1 ust. 1 ustawy wynikają określone skutki prawne, w tym również skutki w sferze ustawowej wspólności majątkowej małżeńskiej. Tych ostatnich dotyczy pytanie prawne.
Skutki w sferze wspólności majątkowej małżeńskiej.
Skutki w sferze wspólności majątkowej małżeńskiej są uzależnione od tego, czy uwłaszczony nieformalny nabywca pozostawał w dacie nabycia z mocy prawa własności nieruchomości we wspólności majątkowej małżeńskiej, czy też nie. Jeżeli – jak w rozważanej sprawie – wspólność ta wówczas (w dniu 4 listopada 1971 r.) istniała, to przedmiot uwłaszczenia wchodzi w skład majątku wspólnego obojga małżonków. Wynika to z art. 32 § 1 k.r.o., statuującego zasadę, że każdy przedmiot majątkowy nabyty w czasie trwania ustawowej wspólności majątkowej małżeńskiej stanowi dorobek małżonków (wyjątki od tej zasady unormowane w art. 33 k.r.o. nie mają tu zastosowania).
W niniejszej sprawie rozważana była kwestia, czy powódka spełniła ustawowe przesłanki uwłaszczenia przewidziane w art. 1 ust. 1 ustawy o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych, w szczególności przesłankę samoistnego posiadania (a raczej współposiadania) w dniu 4 listopada 1971 r. nieruchomości nabytej w drodze nieformalnej umowy. Jeżeli powódka spełniła te przesłanki, to z mocy prawa własność nieruchomości nabyła wraz z mężem (pozwanym) na prawach wspólności majątkowej małżeńskiej. W postępowaniu administracyjnym kwestia uwłaszczenia powódki nie była rozważana; akt własności nieruchomości otrzymał pozwany. Z punktu widzenia skutków uwłaszczenia w sferze wspólności ustawowej małżeńskiej nie ma to znaczenia. Zarówno bowiem w przypadku uwłaszczenia wyłącznie pozwanego (męża powódki), jak i uwłaszczenia obojga małżonków nabyta nieruchomość stanowi ich majątek dorobkowy.
Z przytoczonych powodów – mając przy tym na względzie jedynie problemy prawne pozostające w związku z rozstrzygnięciem niniejszej sprawy, gdy tylko te mogą być przedmiotem pytania prawnego (art. 391 k.p.c.) – udzielono odpowiedzi jak w sentencji uchwały
Adwokat, Prawnik – Prawo Rodzinne
Kancelaria Prawna Prawnicy Bracia, Adwokat, Radca Prawny, prawnik prowadzi sprawy o alimenty, o podział majątku wspólnego.
W kwestiach związanych z prawem rodzinnym i opiekuńczym, z prawem cywilnym Kancelaria Prawna Prawnicy Bracia zaprasza do Oddziałów w Miechowie, Dąbrowie Górniczej, w Olkuszu, Sosnowcu.
Kancelaria Prawna Prawnicy Bracia Adwokat Dąbrowa Górnicza, Radca Prawny Dąbrowa Górnicza, Prawnik Dąbrowa Górnicza prowadzi sprawy karne, sprawy o wykroczenia. Oferujemy pomoc prawną z zakresu prawa rodzinnego i opiekuńczego. Kancelaria Prawna Prawnicy Bracia Adwokat Dąbrowa Górnicza, Radca Prawny Dąbrowa Górnicza, Prawnik Dąbrowa Górnicza prowadzi sprawy o podział majątku wspólnego, o rozwód. Zajmujemy się sprawami dotyczącymi prawa medycznego.
Kancelaria Prawna Prawnicy Bracia Adwokat Sosnowiec Pogoń, Radca Prawny Sosnowiec, Prawnik Sosnowiec prowadzi sprawy karne, sprawy o wykroczenia. Oferujemy pomoc prawną z zakresu prawa rodzinnego i opiekuńczego. Kancelaria Prawna Prawnicy Bracia Adwokat Sosnowiec, Radca Prawny Sosnowiec, Prawnik Sosnowiec Pogoń prowadzi sprawy o alimenty, o podział majątku wspólnego, o rozwód.