Zarządzenie wykonania orzeczonej kary
Obligatoryjne zarządzenie wykonania kary
W niniejszym wpisie przedstawiamy zarządzenie wykonania orzeczonej kary.
Pisząc o zarządzeniu wykonaniu kary należy omówić stan prawny przed nowelizacji z dnia 20 lutego 2015 r.
W art. 75§1 k. k. z 1997 r. przewidziana została tylko jedna podstawa obligatoryjnego zarządzenia wykonania orzeczonej kary. Tą podstawą jest popełnienie przez skazanego w okresie próby podobnego przestępstwa umyślnego , za które orzeczono karę pozbawienia wolności. Muszą być spełnione Kumulatywnie trzy elementy : przestępstwo popełnione w okresie próby musi być przestępstwem umyślnym; za przestępstwo popełnione w okresie próby została orzeczona prawomocnie kara pozbawienia wolności; przestępstwo popełnione w okresie próby musi być podobne do przestępstwa, za które sprawca został skazany z warunkowym zawieszeniem wykonania orzeczonej kary[1].
Co do kwestii przestępstwa podobnego – mówi o nim art. 115§3 k.k. Artykuł ten stanowi, że: Przestępstwami podobnymi są przestępstwa należące do tego samego rodzaju; przestępstwa z zastosowaniem przemocy lub groźby jej użycia albo przestępstwa popełnione w celu osiągnięcia korzyści majątkowej uważa się za przestępstwa podobne.
Legalna definicja wyrażenia „ przestępstwa podobne” jest definicją zakresową pełną, tzn. wymieniającą wszystkie elementy zakresu definiowanej nazwy. Wynika więc stąd, że zawarte w art. 115§3 k. k. wyliczanie kryteriów podobieństwa przestępstw jest wyczerpujące[2].
Z formalnego punktu widzenia znaczenie podobieństwa przestępstw ogranicza się tylko do dwóch instytucji części ogólnej. Mianowicie, popełnienie przestępstwa umyślnego podobnego do przestępstwa wcześniejszego stanowi jedną z przesłanek recydywy specjalnej podstawowej, a również stwarza obligatoryjną podstawę do zarządzenia wykonania kary warunkowo zawieszonej (art. 75§1)[3].
Wymóg umyślności przestępstwa odnosi się wyłącznie do przestępstwa popełnionego w okresie próby. Przestępstwem nieumyślnym może być przestępstwo, za które sprawca został skazany z warunkowym zawieszeniem orzeczonej kary. Ze względu na warunek podobieństwa oba przestępstwa muszą być wtedy, tożsame rodzajowo. Wymóg umyślności jest spełniony wtedy, gdy skazany w okresie próby popełnia przestępstwo umyślno – nieumyślne[4].
Według G. Łabudy poza zakresem obligatoryjnego zarządzenia wykonania kary pozostają sytuację : nieumyślnego popełnienia podobnego przestępstwa, za które orzeczono prawomocnie karę pozbawienia wolności, a także sytuacje popełnienia umyślnego i nieumyślnego przestępstwa podobnego, za które orzeczono prawomocnie karę grzywny lub karę ograniczenia wolności[5].
Podstawa do obligatoryjnego zarządzenia wykonania kary
Podstawa do obligatoryjnego zarządzenia wykonania kary zostaje spełniona również wtedy, gdy kara wymierzona za podobne umyślne przestępstwo jest jedną z podstaw wymiaru kary łącznej pozbawienia wolności. W tym wypadku kara za podobne umyślne przestępstwo może być też karą ograniczenia wolności, która w procesie wymiaru kary łącznej została zamieniona na karę pozbawienia wolności (art. 87 k.k.)[6].
Kara jest orzeczona prawomocnie, jeżeli od wyroku, w którym została ona orzeczona nie przysługuje środek odwoławczy. Nie wstrzymuje zarządzenia wykonania kary wniesienie kasacji, chyba że uczyni to Sąd Najwyższy na podstawie art. 532§1 k.p.k.[7].
Podstawa obligatoryjna zarządzenia wykonania kary zachodzi, gdy prawomocnie orzeczona kara za przestępstwo popełnione w okresie próby jest karą pozbawienia wolności. Należy zgodzić się ze stanowiskiem, że chodzi tu równocześnie o karę pozbawienia wolności, której wykonanie zostało warunkowo zawieszone, jak i karę pozbawienia wolności orzeczoną bez warunkowego zawieszenia jej wykonania (stan prawny przed nowelizacją z dnia 20 lutego 2015 r.)[8].
Wartym uwagi jest postanowienie SA w Krakowie z dnia 30 maja 2001 r. Brzmi ono następująco: „Zarządzając wykonanie warunkowo zawieszonej kary pozbawienia wolności z powodu popełnienia nowego przestępstwa, należy wyraźnie wskazać podstawę faktyczną i prawną tego orzeczenia, by jasne było, czy uznaje się, że zarządzenie wykonania kary uznaje się za obligatoryjne (art. 75 § 1 k. k.) czy fakultatywne (art. 75 § 2 k. k.)”[9].
W tym miejscu nie należy zapomnieć o drugim przypadku obligatoryjnego zarządzenia wykonania kary (stan prawny przed i po nowelizacji z dnia 20.02.2015 r.)
§ 1a. Sąd zarządza wykonanie kary jeżeli skazany za przestępstwo popełnione z użyciem przemocy lub groźby bezprawnej wobec osoby najbliższej lub innej osoby małoletniej zamieszkujących wspólnie ze sprawcą w okresie próby rażąco narusza porządek prawny, ponownie używając przemocy lub groźby bezprawnej wobec osoby najbliższej lub innej osoby małoletniej zamieszkujących wspólnie ze sprawcą.
Został on dodany ustawą z 10.06.2010 r. o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie i niektórych innych ustaw [10]. Przepis ten zobowiązuje sąd do zarządzenia wykonania kary, jeżeli skazany za przestępstwo z użyciem przemocy lub groźby bezprawnej wobec osoby najbliższej lub innej osoby małoletniej zamieszkujący wspólnie ze sprawcą ponownie w okresie próby rażąco narusza porządek prawny używając przemocy lub groźby bezprawnej wobec takiej osoby.
Dwie wątpliwości dotyczą pojęć: „ponowne użycie przemocy lub groźby bezprawnej”, „rażące naruszenie porządku prawnego
Istotne wątpliwości budzi treść tego przepisu. Są to dwie wątpliwości i dotyczą pojęć: „ponowne użycie przemocy lub groźby bezprawnej” i „rażące naruszenie porządku prawnego”. W paragrafie 1a art. 75 K. K. użycie przemocy lub groźby bezprawnej ma być zachowaniem, w którym przejawia się rażące naruszenie porządku prawnego. Ta podstawa tyczy się osoby skazanej „za przestępstwo popełnione z użyciem przemocy lub groźby bezprawnej wobec osoby najbliższej lub innej osoby małoletniej zamieszkujących wspólnie ze sprawcą” jeśli skazany „w okresie próby rażąco narusza porządek prawny, ponownie używając przemocy lub groźby bezprawnej” wobec tych osób[11].
Fakt ponownego użycia przemocy lub groźby bezprawnej
Najbardziej uderzającym brakiem tej regulacji to brak wyraźnego expressis verbis warunku ustawowego aby fakt ponownego użycia przemocy lub groźby bezprawnej, a mianowicie fakt niczego innego jak popełnienia przestępstwa, był stwierdzony prawomocnym wyrokiem. Ten warunek do czasu wejścia w życie nadmienionej ustawy z 10.06.2010 r. wydawał się niepodważalnie należeć do standardu podstaw obligatoryjnego odwołania środka probacyjnego[12].
W praktyce powstało pytanie co w tej sytuacji może być podstawą stwierdzenia tego faktu, czy każde formalne lub nawet nieformalne jego stwierdzenie (np. własne ustalenia faktyczne kuratora lub ewentualnie innego organu, a także doniesienia osób trzecich, policyjne informacje operacyjne) czy też wyłącznie prawomocne skazanie. W tym przypadku chodzi o odwołanie obligatoryjne. A więc nie ma żadnych racjonalnych powodów, aby odstąpić na gruncie prawa obowiązującego od warunku aby stwierdzenie groźby bezprawnej lub aktu przemocy następowało jedynie na podstawie prawomocnego skazania lub ewentualnie również warunkowego umorzenia postępowania karnego. Ustawa w paragrafie 1a nie wymienia zwrotu” popełnienie przestępstwa”, to przecież użycie przemocy lub groźby bezprawnej może polegać nieomalże wyłącznie na popełnieniu przestępstwa, szczególnie w świetle ustawowej definicji przemocy w rodzinie zawartej w ustawie 29.07.2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie[13]. Dodać należy, iż przez przemoc w rodzinie (art. 2 pkt. 2 tejże ustawy) rozumie się: „ jednorazowe lub powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub dobra osobiste jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub dobra osobiste osób wymienionych w pkt 1 (objętych ochroną tej ustawy), w szczególności narażające te osoby na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszające ich godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne u osób dotkniętych przemocą”.
Z zasadą domniemania niewinności pozostaje w sprzeczności brak warunku, aby takie zachowanie było stwierdzone prawomocnym warunkiem[14].
Kancelaria Prawna Dabrowa Górnicza
Kancelaria Prawna Prawnicy Bracia, Adwokat, Radca Prawny, prawnik prowadzi sprawy o warunkowe zawieszenie wykonania kary pozbawienia wolności.
W kwestiach związanych z warunkowym zawieszeniem wykonania kary pozbawienia wolności Kancelaria Prawna Prawnicy Bracia zaprasza do Oddziałów w Miechowie, Dąbrowie Górniczej, w Olkuszu.
Kancelaria Prawna Prawnicy Bracia Sosnowiec
Kancelaria Prawna Prawnicy Bracia Adwokat Sosnowiec, Radca Prawny Sosnowiec, Prawnik Sosnowiec prowadzi sprawy karne, sprawy o wykroczenia. Oferujemy pomoc prawną z zakresu prawa rodzinnego i opiekuńczego. Kancelaria Prawna Prawnicy Bracia Adwokat Sosnowiec, Radca Prawny Sosnowiec, Prawnik Sosnowiec prowadzi sprawy o alimenty, o podział majątku wspólnego, o rozwód.
[1] A. Zoll (red.), Komentarz Kodeks karny, 2007, s.873.
[2] Ibid. s. 1173.
[3] Ibid.
[4] Ibid. s. 873.
[5] J. Giezek (red.), Kodeks karny część ogólna komentarz.Warszawa 2007, s.531
[6] A. Zoll (red),Komentarz Kodeks karny. 2007, s. 873-874.
[7] Ibid. s. 874.
[8] Ibid.
[9] Wyrok SA z 30.05.01, ІΙ AKz 176/01,Lex nr 49588.
[10] Dz. U. Nr 125, poz. 842
[11] J. Skupiński (w:) R. A. Stefański (red.) Kodeks karny Komentarz, Warszawa 2015, s. 520
[12] Ibidem, Kodeks Karny Komentarz…, s. 520
[13] Dz. U. Nr 180, poz. 1493 ze zm.
[14] Ibidem, Kodeks Karny Komentarz…, s. 520