Zatarcie skazania na karę, której wykonanie warunkowo zawieszono, cz. I
W niniejszym wpisie przedstawiamy zatarcie skazania kary, której wykonanie warunkowo zawieszono.
Artykuł. 76 przed nowelizacją brzmiał :
§1 skazanie ulega zatarciu z mocy prawa z upływem 6 miesięcy od zakończenia okresu próby.
§2 jeżeli wobec skazanego orzeczono grzywnę lub środek karny , zatarcie skazania nie może nastąpić przed ich wykonaniem , darowaniem albo przedawnieniem ich wykonania; nie dotyczy to środka karnego wymienionego w art. 39 pkt. 5.
Dla skazanego warunkowe zawieszenie wykonania kary, oprócz samego niewykonania orzeczonej kary, ma to znaczenie, że w wypadku pomyślnego przebiegu okresu próby następuje zatarcie skazania i to z mocy prawa, a nie na podstawie decyzji sądu. Popełnione poprzednio przestępstwo i wyrok skazujący, na zasadzie fikcji prawnej, uznaje się za niebyłe w razie pomyślnego przebiegu okresu próby.
Zatarcie skazania
Wartym uwagi w tym miejscu jest art. 106 k. k., który mówi o zatarciu skazania.
Prawomocne skazanie wywołuje zarówno skutki w zakresie prawa karnego (zarządzenie wykonania zawieszonej kary, podjęcie postępowania warunkowo umorzonego i ustalenie recydywy), jaki i w sytuacji zawodowo – społecznej skazanego (gdy zatrudnienie wiąże się z wymogiem niekaralności). Jednak skutki te nie mogą ciągnąć się za skazanym w nieskończoność. Zatarcie skazania jest instytucją, która ma na cela usunięcie jego konsekwencji prawnych i społecznych, ułatwiając w ten sposób normalne życie skazanemu, który przez wymagany prawem okres przestrzegał porządku prawnego[1].
Zatarcie skazania polega na usunięciu wpisu o skazaniu z rejestru karnego i uznania skazania za niebyłe. Skazany od tego momentu ma prawo twierdzić, że nie był karany, a żaden organ czy instytucja nie może ograniczać jego praw z powołaniem się na karalność. Dlatego też uprzednie skazanie sprawcy, które uległo zatarciu nie może stanowić okoliczności wpływającej na zaostrzenie wymiaru kary[2].
Termin określony w art. 76§1 k. k., w którym następuje zatarcie skazania, nie może nastąpić przed zapłaceniem przez skazanego grzywny, która została orzeczona wobec niego albo wykonaniem przez niego zamiast grzywny pracy społecznie użytecznej (art. 45 k. k. w.),a również przed wykonaniem przez skazanego orzeczonych wobec niego środków karnych (ewentualnie albo przed ich przedawnieniem albo darowaniem). Z reguły orzeczona grzywna, w trybie art. 33§2 k. k. albo w trybie art. 71§1 k. k., powinna być wykonana w okresie próby. Jednak niektóre środki karne mogą być orzeczone na czas przekraczający okres próby. Po wykonaniu tego środka karnego następuje zatarcie skazania [3].
Zastrzeżenie do terminu zatarcia skazania
Wyrażone w art. 76§2 k. k. zastrzeżenie odnoszące się do terminu zatarcia skazania nie dotyczy środka karnego w postaci obowiązku naprawienia szkody. Nie stoi na przeszkodzie zatarciu skazania, niewykonanie do końca tego obowiązku przed upływem 6 miesięcy od zakończenia okresu próby. Nałożenie obowiązku naprawienia szkody wywołuje skutki takie, że pokrzywdzony lub inna osoba uprawniona otrzymuje od sądu z urzędu tytuł egzekucyjny (art. 196§1 k.k.w.).Jeżeli niewykonanie obowiązku naprawienia szkody nie wywołało skutku zarządzenia wykonania kary (art. 75§2 k. k.), to po upływie okresu próby obowiązek ten traci karnoprawny charakter i staje się wyłącznie zobowiązaniem cywilnoprawnym[4].
Po nowelizacji ustawą z dnia 20 lutego 2015 r. (Dz. U. z 2015 r., poz. 396) artykuł ten brzmi:
§ 1. Skazanie ulega zatarciu z mocy prawa z upływem 6 miesięcy od zakończenia okresu próby.
§ 1a. W wypadku, o którym mowa w art. 75a zamiana zawieszonej kary pozbawienia wolności na karę ograniczenia wolności lub grzywnę, zatarcie skazania następuje z upływem okresów przewidzianych w art. 107 zatarcie skazania § 4 i 4a.
§ 1b. W wypadkach, o których mowa w § 1 i 1a, przepis art. 108 zbieg skazań – zatarcie stosuje się.
§ 2. Jeżeli wobec skazanego orzeczono grzywnę, środek karny, przepadek lub środek kompensacyjny, zatarcie skazania nie może nastąpić przed ich wykonaniem, darowaniem albo przedawnieniem ich wykonania. Zatarcie skazania nie może nastąpić również przed wykonaniem środka zabezpieczającego.
Nowe brzmienie przepisu – art. 76 K. K.
Nowe brzmienie art. 76 K. K. nadała nowela z 20.02.2015 r., która określa przesłanki zatarcia skazania w wypadku warunkowego zawieszenia wykonania kary. Ta zmiana została zainicjowana faktem wprowadzenia instytucji określonej w nowym art. 75a k. k., który umożliwia sądowi w określonym zakresie możliwość wyboru pomiędzy zarządzeniem wykonania kary pozbawienia wolności orzeczonej z warunkowym zawieszeniem jej wykonania a zamianą tej kary na karę ograniczenia wolności w formie obowiązku wykonywania nieodpłatnej kontrolowanej pracy na cele społeczne albo na grzywnę[5].
Zauważyć należy, że zamiana kary pozbawienia wolności na karę wolnościową następuje na zasadzie art. 107§ 4 i 4a k. k. (art. 75a §1a k. k.) a więc okres zatarcia skazania w przypadku orzeczenia na gruncie art. 75a §1 k. k., kary ograniczenia wolności następuje po trzech latach od dnia wykonania, darowania lub przedawnienia jej wykonania, jednak w przypadku grzywny ukaranie może ulec zatarciu po roku. W przypadku gdy zamiany kar wolnościowych zostanie odwołana i dojdzie do zarządzenia wykonania katy pozbawienia wolności, to zatarcie skazania nastąpi na zasadach ogólnych przedstawionych w rozdziale XII k. k.[6].
Nowelą z dnia 11.03.2016 r. wprowadzono zmiany o charakterze czysto technicznym poprzez dodanie §1a i §1b, w których ustawodawca sygnalizuje na odpowiednie stosowanie art. 107 §4 i §4a oraz art. 108 k. k[7].
Orzecznictwo
W orzecznictwie w stanie prawnym sprzed nowelizacji z 1 lipca 2015 r. zaznaczano, iż art. 76 § 1 k. k. stanowi lex specialis wobec art. 108 k. k. (zob. wyroki SN z17 maja 2000 r., V KKN 104/00, LEX nr 50954, z 7 kwietnia 2010 r., V KK 10/10, OSNSK 2010, poz. 691). Odmiennie to zagadnienie uregulowała nowelizacja z 20 lutego 2015 r., akcentując wyraźnie, że zakres przepisu art. 108 k. k. znajduje zastosowanie do skazania na kary z warunkowym zawieszeniem ich wykonania. Wyraźnie wskazano, że do sytuacji opisanych a art. 76 §1 k. k. stosuje się również art. 108 k. k. Ostatni z wymienionych przepisów odnosi się więc zarówno do kary pozbawienia wolności orzeczonej z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, jak i do sankcji grzywny a także ograniczenia wolności orzeczonych na podstawie par. 1 art. 75a K. K., co wyraźnie wynika z §1b. Jednocześnie nie można twierdzić, iż art. 76 k. k. stanowi lex specialis w stosunku do art. 108 k. k.[8].
Kancelaria Prawna Dąbrowa Górnicza
Kancelaria Prawna Prawnicy Bracia, Adwokat, Radca Prawny, prawnik prowadzi sprawy o warunkowe zawieszenie wykonania kary pozbawienia wolności.
W kwestiach związanych z warunkowym zawieszeniem wykonania kary pozbawienia wolności Kancelaria Prawna Prawnicy Bracia zaprasza do Oddziałów w Miechowie, Dąbrowie Górniczej, w Olkuszu oraz miejscowości Sosnowiec, Perespa–Kolonia.
Kancelaria Prawna Prawnicy Bracia Sosnowiec
Kancelaria Prawna Prawnicy Bracia Adwokat Sosnowiec Pogoń, Radca Prawny Sosnowiec, Prawnik Sosnowiec prowadzi sprawy karne, sprawy o wykroczenia. Oferujemy pomoc prawną z zakresu prawa rodzinnego i opiekuńczego. Kancelaria Prawna Prawnicy Bracia Adwokat Sosnowiec, Radca Prawny Sosnowiec, Prawnik Sosnowiec Pogoń prowadzi sprawy o alimenty, o podział majątku wspólnego, o rozwód.
[1] A. Marek, Prawo Karne, Warszawa 2007, s. 385 -386.
[2] Ibid. s. 386.
[3] A. Zoll (red.),Komentarz. Kodeks karny. Kraków 2007, s. 877.
[4] Ibid.
[5] R. A. Stefański (red.) Kodeks Karny Komentarz, Warszawa 2017, s. 561-562
[6] M. Filar (red.) Kodeks karny Komentarz, Warszawa 2016, s. 585
[7] Ibidem, Kodeks Karny Komentarz, Warszawa 2017, s. 562
[8] Ibidem, Kodeks Karny Komentarz, Warszawa 2016,…, s. 585-586