Zniesienie Służebności
Zgodnie z art. 294 K. C.
Właściciel nieruchomości obciążonej może żądać zniesienia służebności gruntowej za wynagrodzeniem, jeżeli wskutek zmiany stosunków służebność stała się dla niego szczególnie uciążliwa, a nie jest konieczna do prawidłowego korzystania z nieruchomości władnącej.
Celem przepisu jest uprawdopodobnienie założenia, iż „istnienie służebności gruntowej jest usprawiedliwione o tyle, o ile strona dodatnia służebności (zwiększenie użyteczności nieruchomości władnącej) przeważa nad strona ujemną (zmniejszenie użyteczności nieruchomości obciążonej […]” [1]
Zniesienie – żądanie zniesienia służebności gruntowej nie stanowi uprawnienia kształtującego, ale roszczenie o spełnienie przez uprawnionego uprawnienia do zrzeczenia się służebności. Jednak roszczenie to uzależnione jest od uzgodnienia przez uprawnionego ze służebności z właścicielem nieruchomości obciążonej, przysługującemu mu wynagrodzenia. To nie jest forma odszkodowania. Zadośćuczynieniu roszczeniu skutkuje i ma polegać na złożeniu przez uprawnionego oświadczenia woli o zrzeczeniu się ograniczonego prawa rzeczowego. Jednostronna czynność prawna – niedopełnienia tego aktu skutkuje powstaniem możliwością dochodzenia zniesienia w drodze orzeczenia konstytutywnego sądu w drodze powództwa o zniesienie służebności za wynagrodzeniem. Sąd Najwyższy twierdzi, że chodzi w tym wypadku o powództwo o ukształtowanie stosunku prawnego (zob. Post. SN z 12.2.2002 r., I CZ 218/01, niepubl).
Sąd w rozstrzygnięciu orzeka nie tylko o zniesieniu ograniczonego prawa rzeczowego, lecz również o wynagrodzeniu w stosunku do tego , komu prawo wygasa[2].
Zmiana stosunków zgodnie z art. 294 K. C. powinna zaistnieć po ustanowieniu służebności gruntowej. Dlatego obligatoryjne jest dokonanie oceny między tą chwilą a wystąpieniem przez właściciela nieruchomości obciążonej z odpowiednim roszczeniem (podobnie wyr. SN z 24.4.1997 r., II CKN 43/97, PG 1998, Nr 8, s. 1).
Zmiana stosunków następuje , gdy dochodzi do zmiany okoliczności związanych z wykonywaniem służebności, wtedy gdy wykonywanie jest dopuszczalne ze względu na treść służebności oraz dopuszczalne ustawowo ramy jej realizacji, ale także wtedy gdy wchodzi w rachubę ogólna zmiana stosunków społeczno-gospodarczych (zob. wyr. SN z 13.12.1977 r., III CRN 301/77 OSN 1978, Nr 11, poz. 209; z 10.2.1998r., II CKN 606/97, Legalis; nie musi być ona związana zawsze z samą nieruchomością obciążoną)[3].
Autorzy : Grzegorz Majewski, Paweł Majewski
Kancelaria Prawna Prawnicy Bracia prowadzi sprawy o zniesienie służebni drogi koniecznej za wynagrodzeniem.
[1] R. Czarnecki [w:] F. Błachuta (red),Kodeks cywilny. Komentarz, T. 1, Warszawa: Wyd. Praw. 1972, s. 740.
[2] K. Zaradkiewicz [w:] K. Pietrzykowski (red) Kodeks cywilny komentarz T.1, Warszawa 2013, s. 785.
[3] Ibidem, s. 785-786.