Istota umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej.
W niniejszym wpisie przegląd orzecznictwa dotyczący art. 822 K. C. – istoty odpowiedzialności cywilnej
Brzmi on następująco :
Art. 822. K. C. Istota umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej
Dz.U.2023.0.1610 t.j. – Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny
§ 1. Przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony.
§ 2. Jeżeli strony nie umówiły się inaczej, umowa ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej obejmuje szkody, o jakich mowa w § 1, będące następstwem przewidzianego w umowie zdarzenia, które miało miejsce w okresie ubezpieczenia.
§ 3. Strony mogą postanowić, że umowa będzie obejmować szkody powstałe, ujawnione lub zgłoszone w okresie ubezpieczenia.
§ 4. Uprawniony do odszkodowania w związku ze zdarzeniem objętym umową ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej może dochodzić roszczenia bezpośrednio od ubezpieczyciela.
§ 5. Ubezpieczyciel nie może przeciwko uprawnionemu do odszkodowania podnieść zarzutu naruszenia obowiązków wynikających z umowy lub ogólnych warunków ubezpieczenia przez ubezpieczającego lub ubezpieczonego, jeżeli nastąpiło ono po zajściu wypadku.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 września 2000 r., V CKN 113/00
Wspólnik spółki cywilnej, który poniósł szkodę wyrządzoną przez ruch pojazdu mechanicznego, prowadzonego przez drugiego wspólnika – współposiadacza pojazdu – nie jest osobą trzecią w rozumieniu art. 822 k.c.
OSNC 2001/6/85, Pr.Gosp. 2001/6/12, Biul.SN 2001/4/14, M.Prawn. 2001/11/593
Dz.U.2014.121: art. 436; art. 822; art. 860
Szkodę spowodowaną ruchem pojazdu mechanicznego osobom trzecim zakład ubezpieczeń ma pokrywać tylko wówczas, gdy odpowiada za nią ubezpieczający.
W potocznym rozumieniu w umowie ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej „ubezpiecza się samochód”, a nie jego posiadacza. Tymczasem szkodę spowodowaną ruchem pojazdu mechanicznego osobom trzecim zakład ubezpieczeń ma pokrywać tylko wówczas, gdy odpowiada za nią ubezpieczający. W § 10 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 9 grudnia 1992 r. w sprawie ogólnych warunków obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów (Dz. U. Nr 96, poz. 475 ze zm.) wskazano, że z ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej przysługuje odszkodowanie, jeżeli nie tylko posiadacz, ale także kierujący pojazdem są zobowiązani do odszkodowania za szkodę wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu. Unormowanie to nie może jednak zmienić zasady wynikającej z art. 822 k.c. (powtórzonej w treści art. 4 pkt 1 ustawy z dnia 28 lipca 1990 r. o działalności ubezpieczeniowej – jedn. tekst: Dz. U. z 1996 r. Nr 11, poz. 62 ze zm.), że ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej zawierane jest przez posiadaczy pojazdów mechanicznych. Nie jest więc dopuszczalne przeciwstawianie kierowcy pojazdu jego posiadaczowi.
Istota stosunków łączących wspólników spółki.
istoty stosunków łączących wspólników spółki wynika, że posiadaczem pojazdu, którym wyrządzono szkodę jest również powód, w takim samym stopniu, jak jego wspólnik, który – zdaniem Sądu drugiej instancji – wyrządził szkodę. Powód, jako solidarnie z nim zobowiązany, nie mógł zatem zmienić swojej sytuacji prawnej.
Współposiadacz pojazdu jest na równi współodpowiedzialny za wyrównanie jemu samemu szkody wyrządzonej ruchem tego pojazdu.
W szczególności bezpodstawne jest uznanie, że powód skutecznie zwolnił się z solidarnej odpowiedzialności za wyrządzoną mu szkodę tylko dlatego, że wybrał z umowy ubezpieczenia odpowiedzialność jedynie swojego wspólnika. Taki wybór nie jest bowiem możliwy. Jest to, niedostrzeżoną przez Sąd Wojewódzki, konsekwencją solidarnej odpowiedzialności wspólników. W jej ramach, powód – jako współposiadacz pojazdu – jest na równi współodpowiedzialny za wyrównanie jemu samemu szkody wyrządzonej ruchem tego pojazdu.
Nie jest osobą trzecią w rozumieniu art. 822 k.c. małżonek sprawcy szkody.
Na takie połączenie odpowiedzialnego i poszkodowanego wskazał już Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 29 listopada 1996 r., III CZP 118/96 (OSNC 1997, nr 3, poz. 26), według której nie jest osobą trzecią w rozumieniu art. 822 k.c. małżonek sprawcy szkody powstałej w mieniu w związku z ruchem pojazdu mechanicznego, jeżeli pojazdy biorące udział w kolizji drogowej objęte są ustawową wspólnością majątkową małżeńską. Bez znaczenia dla aktualności w niniejszej sprawie tego (zaaprobowanego w doktrynie) stanowiska pozostaje – wówczas odmienna – okoliczność, że także uszkodzony pojazd należał zarówno do sprawcy szkody, jak i do poszkodowanego.
Prowadzić to musi do tezy, że wspólnik spółki cywilnej, który poniósł szkodę wyrządzoną przez ruch pojazdu mechanicznego, prowadzonego przez drugiego wspólnika – współposiadacza pojazdu – nie jest osobą trzecią w rozumieniu art. 822 k.c.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 lutego 2002 r., V CKN 903/00
Jeżeli koszt naprawy samochodu jest wyższy od jego wartości przed uszkodzeniem, roszczenie poszkodowanego ogranicza się do kwoty odpowiadającej różnicy wartości samochodu sprzed i po wypadku. OSNC 2003/1/15, Prok.i Pr.-wkł. 2002/11/35, Biul.SN 2002/6/17, M.Prawn. 2002/19/897
Określenie pojęć „szkody” i „odszkodowania” w razie odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń za szkody wyrządzone ruchem pojazdów mechanicznych, następuje na gruncie kodeksu cywilnego, bowiem zakład ubezpieczeń z tytułu ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu ponosi co do zasady odpowiedzialność w granicach odpowiedzialności cywilnej sprawcy szkody (§ 10 ust. 4 obowiązującego w dacie powstania szkody powoda rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 9 grudnia 1992 r. w sprawie ogólnych warunków obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów, Dz. U. Nr 6, poz. 475 ze zm. i § 10 ust. 4 obecnie obowiązującego rozporządzenia z dnia 24 marca 2000 r., Dz. U. Nr 26, poz. 310 ze zm.). Jedynie w zakresie naprawienia szkody zasada ta doznaje ograniczenia w tym znaczeniu, że zakład ubezpieczeń zobowiązany jest do naprawienia szkody w formie zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej, a nie, według wyboru poszkodowanego, także przez przywrócenie stanu poprzedniego (art. 822 k.c., § 31 i 32 rozporządzenia z 1992 r.).
W istocie jednak powszechnie przyjmuje się, że naprawienie szkody polegającej na uszkodzeniu pojazdu polega przede wszystkim na zapłaceniu kwoty koniecznej do przywrócenia samochodu do stanu poprzedniego. Pod względem ekonomicznym (wartości świadczenia) występuje w takiej sytuacji „ekwiwalentność” obu postaci świadczeń odszkodowawczych.
Prawo wyboru sposobu naprawienia szkody.
W wypadku, gdy poszkodowanemu co do zasady przysługuje prawo wyboru sposobu naprawienia szkody (art. 363 § 1 zdanie pierwsze k.c.), może ono doznać ograniczenia, m.in. wtedy, gdyby przywrócenie stanu poprzedniego pociągało za sobą dla poszkodowanego nadmierne koszty, roszczenie poszkodowanego ogranicza się do świadczenia w pieniądzu.
Z powołanego przepisu wynika, że w takiej sytuacji świadczenie pieniężne należne poszkodowanemu może mieć wartość niższą aniżeli wartość świadczenia polegającego na przywróceniu stanu poprzedniego. Także wówczas, gdy roszczenie poszkodowanego z zasady ogranicza się tylko do świadczenia pieniężnego, może nastąpić sytuacja, w której wartość świadczenia pieniężnego nie będzie odpowiadać kosztom przywrócenia rzeczy – przez jej naprawę – do stanu poprzedniego. Zauważyć należy, że gdy przypisuje się zobowiązanemu powinność świadczenia umożliwiającego wyremontowanie samochodu, czyni się to z zastrzeżeniem, że chodzi o koszty celowe, ekonomicznie uzasadnione.
Wydatki związane z naprawą używanego samochodu.
Przyjmując, że do uzasadnionych wydatków związanych z naprawą używanego samochodu należy zaliczyć koszt nowych części (jeżeli ich użycie było konieczne do naprawy), Sąd Najwyższy stwierdził jednocześnie, że poszkodowanemu należy zwrócić „wszelkie celowe, ekonomicznie uzasadnione wydatki” (por. wyrok z dnia 20 października 1972 r., II CR 425/72, OSNCP 1973, nr 6, poz. 111). Sąd Najwyższy wyraził także pogląd, że w wypadku nieopłacalności naprawy uszkodzonego pojazdu, odpowiedzialny za wypadek obowiązany jest do zapłacenia odszkodowania według wartości pojazdu przed wypadkiem, pomniejszonej o jego wartość po wypadku (por. wyrok z dnia 20 kwietnia 1971 r., II CR 475/70, OSPiKA 1971, nr 12, poz. 231). Uznając jako zasadę, że poszkodowany może domagać się wyremontowania samochodu, Sąd Najwyższy przyjmował jednak, że, gdyby remont samochodu okazał się dla poszkodowanego niemożliwy albo pociągał za sobą nadmierne trudności lub koszty, roszczenie poszkodowanego ogranicza się do formy odszkodowania, polegającego na zapłaceniu kwoty odpowiadającej „różnicy między wartością samochodu przed wypadkiem a ceną uzyskaną z likwidacji” (por. wyrok z dnia 1 września 1970 r., II CR 371/70, OSNCP 1971, nr 5, poz. 93).
Przywrócenie stanu poprzedniego lub zapłacenie kwoty odpowiadającej wartości takiego przywrócenia (koszty naprawy samochodu).
W powołanych orzeczeniach przewija się myśl, że świadczenie zobowiązanego, polegające na przywróceniu stanu poprzedniego lub zapłaceniu kwoty odpowiadającej wartości takiego przywrócenia (kosztów naprawy samochodu), nie powinno przekraczać kosztów celowych, ekonomicznie uzasadnionych. Gdy w konkretnych okolicznościach sprawy zostanie stwierdzony brak ekonomicznego uzasadnienia naprawienia szkody we wskazany sposób, roszczenie poszkodowanego ogranicza się do innej formy odszkodowania. Polega ona na zapłaceniu kwoty wyrównującej uszczerbek majątkowy wyrażający się różnicą pomiędzy wartością samochodu przed i po uszkodzeniu. Typową sytuacją, wymagającą określenia zakresu obowiązku odszkodowawczego, jest sytuacja, w której koszt naprawy samochodu znacznie przekraczałby wartość samochodu przed wypadkiem; wtedy przywrócenie stanu poprzedniego pociągałoby za sobą dla poszkodowanego nadmierne koszty (art. 363 § 1 k.c.).
Roszczenie poszkodowanego ogranicza się do kwoty odpowiadającej różnicy wartości samochodu sprzed i po wypadku.
Gdyby więc koszt naprawy samochodu był znacznie wyższy od wartości samochodu przed uszkodzeniem, roszczenie poszkodowanego ogranicza się do kwoty odpowiadającej różnicy wartości samochodu sprzed i po wypadku. Takie ustalenie wysokości szkody i sposobu jej naprawienia nie pozostaje w sprzeczności z zasadami określonymi w art. 361 § 2 i art. 363 § 1, ani w art. 822 k.c.
Kancelaria Prawna Olkusz
Kancelaria Prawna Prawnicy Bracia w Olkuszu, Adwokat, Radca Prawny, prawnik, prowadzi sprawy cywilne, sprawy związane z ubezpieczeniem odpowiedzialności cywilnej, sprawy odszkodowawcze oraz inne.
Kancelaria Prawna Sosnowiec
Kancelaria Prawna Prawnicy Bracia, Adwokat, Radca Prawny, prawnik prowadzi sprawy dotyczące, przestępstwa katastrofy, wypadku, podrobienia dokumentu i użycia go za autentyczny wiele innych. Prowadzi również sprawy o warunkowe zawieszenie wykonania kary pozbawienia wolności, warunkowe umorzenie postępowania karnego
Kancelaria Prawna Prawnicy Bracia Adwokat Sosnowiec Pogoń, Radca Prawny Sosnowiec, Prawnik Sosnowiec prowadzi sprawy karne, sprawy o wykroczenia. Oferujemy pomoc prawną z zakresu prawa rodzinnego i opiekuńczego. Kancelaria Prawna Prawnicy Bracia Adwokat Sosnowiec, Radca Prawny Sosnowiec, Prawnik Sosnowiec Pogoń prowadzi sprawy o alimenty, o podział majątku wspólnego, o rozwód.
Kancelaria Prawna Dąbrowa Górnicza
Kancelaria Prawna Prawnicy Bracia Adwokat Dąbrowa Górnicza, Radca Prawny Dąbrowa Górnicza, Prawnik Dąbrowa Górnicza prowadzi sprawy karne, sprawy o wykroczenia. Oferujemy pomoc prawną z zakresu prawa rodzinnego i opiekuńczego. Kancelaria Prawna Prawnicy Bracia Adwokat Dąbrowa Górnicza, Radca Prawny Dąbrowa Górnicza, Prawnik Dąbrowa Górnicza prowadzi sprawy o podział majątku wspólnego, o rozwód. Zajmujemy się sprawami dotyczącymi prawa medycznego.
W kwestiach związanych z warunkowym zawieszeniem wykonania kary pozbawienia wolności, warunkowym umorzeniem postępowania karnego Kancelaria Prawna Prawnicy Bracia zaprasza do Oddziałów w Sosnowcu, w Miechowie, Dąbrowie Górniczej, w Olkuszu.
W kwestiach związanych z prawem karnym, prawem rodzinnym i opiekuńczym, z prawem cywilnym Kancelaria Prawna Prawnicy Bracia zaprasza do Oddziałów w Miechowie, Dąbrowie Górniczej, w Olkuszu, Sosnowcu.
- Odpowiedzialność odszkodowawcza za szkodę wyrządzoną przez władzę publiczną.
- Odpowiedzialność ubezpieczyciela
- Emerytura lub renta przyznana przez premiera
- Mobbing
- Ograniczenie wysokości odszkodowania