Katastrofa

W niniejszym wpisie przegląd orzecznictwa dotyczący art. 173 K. K.

Art.  173.  [Spowodowanie katastrofy w komunikacji]

§  1.  Kto sprowadza katastrofę w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym zagrażającą życiu lub zdrowiu wielu osób albo mieniu w wielkich rozmiarach,

podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

§  2.  Jeżeli sprawca działa nieumyślnie,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§  3.    Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 jest śmierć człowieka lub ciężki uszczerbek na zdrowiu wielu osób, sprawca

podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 15.

§  4.  Jeżeli następstwem czynu określonego w § 2 jest śmierć człowieka lub ciężki uszczerbek na zdrowiu wielu osób, sprawca

podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 czerwca 1972 r. V KRN 209/72

Katastrofa

Katastrofą w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym jest w rozumieniu art. 136 k.k. taki wypadek, który ze względu na swe rozmiary stwarza zagrożenie dla życia lub zdrowia większej liczby osób albo dla mienia w znacznych rozmiarach. Musi to więc być tego rodzaju zdarzenie, które „(…) powoduje szkody mające cechy powszechności, to jest w rozmiarach i zasięgu nie dających się przewidzieć” (vide: wytyczne wymiaru sprawiedliwości i praktyki sądowej z dnia 31 sierpnia 1963 r. w sprawach przestępstw drogowych – OSNKW 1963, nr 10, poz. 179). Uderzenia podwoziem samolotu, na skutek niebezpiecznego obniżenia lotu, trzech osób znajdujących się na łące wraz z innymi osobami, mimo poważnych skutków w postaci śmierci jednej z osób i odniesienia obrażeń ciała przez pozostałe, nie można traktować jako katastrofy. Brak tu bowiem szkody mającej cechy powszechności, szkody w postaci większej liczby ofiar ludzkich albo zniszczonego w znacznych rozmiarach mienia. OSNKW 1972/10/158, Dz.U.1969.13.94: art. 136

Sąd Najwyższy zważył, co następuje.

Katastrofa w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym.

 Katastrofą w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym jest w rozumieniu art. 136 k.k. taki wypadek, który ze względu na swe rozmiary stwarza zagrożenie dla życia lub zdrowia większej liczby osób albo dla mienia w znacznych rozmiarach. Musi to więc być tego rodzaju zdarzenie, które „(…) powoduje szkody mające cechy powszechności, to jest w rozmiarach i zasięgu nie dających się przewidzieć „(vide: wytyczne wymiaru sprawiedliwości i praktyki sądowej z dnia 31 sierpnia 1963 r. w sprawach przestępstw drogowych – OSNKW 1963, nr 10, poz. 179). Uderzenia podwoziem samolotu, na skutek niebezpiecznego obniżenia lotu, trzech osób znajdujących się na łące wraz z innymi osobami, mimo poważnych skutków tegoż w postaci śmierci jednej osoby i odniesienia obrażeń ciała przez pozostałe, nie można traktować jako katastrofy. Brak tu bowiem szkody mającej cechy powszechności w postaci większej liczby ofiar ludzkich albo zniszczonego w znacznych rozmiarach mienia. 

Zbaczając z wytyczonej trasy i obniżając lot samolotu

  Oskarżony zbaczając z wytyczonej trasy i obniżając lot samolotu nad grupą osób przebywających na łące sprowadził niebezpieczeństwo katastrofy w ruchu powietrznym, do katastrofalnego zdarzenia jednak nie doszło. 

  Słusznie przeto oba sądy dopatrują się w działaniu oskarżonego ze względu na skutki naruszenia przez niego zasad bezpieczeństwa w ruchu powietrznym znamion przestępstwa określonego w art. 145 § 2, a nie w art. 136 § 2 k.k. 

Oskarżony, zmieniając samowolnie trasę lotu i obniżając niebezpiecznie lot samolotu nad grupą znajdujących się na łące osób, świadomie naruszył, i to w sposób rażący zasady bezpieczeństwa w ruchu powietrznym, a jako doświadczony pilot nie mógł nie zadawać sobie sprawy, że taki sposób prowadzenia samolotu stwarza bezpośrednie niebezpieczeństwo katastrofy. Kontynuując lot tuż nad ziemią i w kierunku grupy osób znajdujących się na łące, oskarżony przewidywał możliwości sprowadzenia niebezpieczeństwa katastrofy, i na to się godził. Dlatego też w działaniu oskarżonego mieszczą się również znamiona przestępstwa określonego w art. 137 § 1 k.k., i w tym zakresie zaskarżony wyrok wymagał korekty.

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 sierpnia 1973 r., V KRN 272/73

Przestępstwo sprowadzenia bezpośredniego niebezpieczeństwa katastrofy (art. 137 § 1 k.k.) w jego elementach przedmiotowych polega na tym, że sprawca swoim działaniem stwarza takie układy zdarzeń w kręgu swego działania, które razem wzięte stanowią realny i rzeczywisty stan zagrożenia dla ruchu lądowego, mogący w każdej chwili przekształcić się w katastrofę w ruchu lądowym, a więc w zdarzenie zakłócające w sposób groźny i w dużych rozmiarach ruch drogowy, zagrażające życiu lub zdrowiu użytkowników jezdni albo powodujące szkody o dużym zasięgu i rozmiarach. LEX nr 1671547, Dz.U.1969.13.94: art. 137 § 1

Wyrok Sądu Najwyższego 7 sędziów z dnia 29 kwietnia 1976 r., VI KRN 42/76

Działanie umyślne z zamiarem ewentualnym przy zbrodni

Zastrzeżenie, iż „działanie umyślne z zamiarem ewentualnym przy zbrodni określonej w art. 136 k.k. jest w zasadzie nie do przyjęcia w stosunku do sprawcy będącego uczestnikiem ruchu”, w pewnych wyjątkowych sytuacjach nie wyłącza możliwości przypisania sprawcy winy umyślnej. Zasiadając po wypiciu znacznych ilości napojów alkoholowych za kierownicą i prowadząc samochód po drogach, na których ze względu na porę dnia panował ożywiony ruch, oskarżony sprowadzał bezpośrednie niebezpieczeństwo katastrofy w komunikacji lądowej i godził się na nastąpienie katastrofy. LEX nr 16940, OSNPG 1976/10/85, Dz.U.1969.13.94: art. 136

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 18 marca 2008 r., II AKa 56/08

1. Obowiązkiem sądu jest – w wypadku skazania za przestępstwo drogowe – wyraźne stwierdzenie, czy naruszenie przez sprawcę zasad bezpieczeństwa w ruchu było umyślne, czy nieumyślne.

2. Zachowanie się sprawcy zdarzenia w ruchu np. lądowym spełni znamiona katastrofy w komunikacji, jeżeli życie lub zdrowie co najmniej 6 osób, nie licząc sprawcy tego zdarzenia, zostało zagrożone oraz powstała znaczna szkoda w mieniu innej niż sprawca osoby.

LEX nr 399937, Dz.U.1997.89.555: art. 413,Dz.U.1997.88.553: art. 9; art. 173, Tekst orzeczenia pochodzi ze zbiorów sądów powszechnych.

Ustalenia co do sposobu naruszenia przez sprawcę zasad bezpieczeństwa ruchu

Wyrok w sprawie o przestępstwa drogowe, także o przestępstwo katastrofy w ruchu lądowym, musi zawierać ustalenia co do sposobu naruszenia przez sprawcę zasad bezpieczeństwa ruchu. Wskazuje jednoznacznie na tę powinność orzecznictwo Sądu Najwyższego. W wyroku z dnia 1 grudnia 2005 roku, V KK 353/2005, stwierdzono: „Przestępstwo z art. 177 § 1 k.k. stanowi występek nieumyślny w znaczeniu art. 9 § 2 k.k., jednak naruszenie zasad bezpieczeństwa w ruchu może nastąpić zarówno umyślnie, jak i nieumyślnie. Występujące w opisie znamion czynu z art. 177 § 1 k.k. zróżnicowanie sposobu naruszenia zasad bezpieczeństwa rodzi obowiązek sądu, w razie skazania za tak kwalifikowane przestępstwo, jednoznacznego wskazania sposobu naruszenia przez sprawcę zasad bezpieczeństwa w określonym rodzaju ruchu (por. postanowienie SN z dnia 29 kwietnia 1997 roku, KKN 255/96, OSNKW 1997, z. 7-8, poz. 60, OSNwSK 2005/1/2301, Prok. i Pr. 2006/4/7). Z zawartego w art. 145 § 1 k.k. zróżnicowania („chociażby nieumyślnie”) oraz z treści art. 360 § 2 pkt 1 k.p.k. wynika, że obowiązkiem sądu jest – w wypadku skazania za takie przestępstwo – wyraźne stwierdzenie, czy naruszenie przez sprawcę zasad bezpieczeństwa w ruchu było umyślne, czy nieumyślne. KZS 2008/6/61, Dz.U.1997.89.555: art. 360; art. 413, Dz.U.1997.88.553: art. 9 § 2; art. 145; art. 177

Pojęcie katastrofy komunikacyjnej.

Pojęcie katastrofy komunikacyjnej objaśniał SN w uchwale Izby Karnej z 28 II 1975 r. w sprawach o przestępstwa drogowe (V KZP 2/74, OSNKW 1975, nr 3-4, poz. 33). Według tej uchwały katastrofą w ruchu drogowym jest: „zdarzenie zakłócające w sposób nagły i groźny ruch lądowy, sprowadzające konkretne, rozległe i dotkliwe skutki obejmujące większą liczbę ludzi lub mienie w znacznych rozmiarach”. Powyższa definicja zachowuje aktualność. 

  Ryszard Stefański w artykule: „Wypadek w komunikacji jako przestępstwo w nowym kodeksie karnym”, Prok. i Pr. 1988/10/47 wyraża pogląd, iż: ” Katastrofą w komunikacji jest zdarzenie w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym zagrażające życiu lub zdrowiu wielu osób albo mieniu w wielkich rozmiarach. Ilościowe określenie dóbr zagrożonych wskazuje, że ma to być zdarzenie groźne, niosące za sobą tak duże zagrożenie bezpieczeństwa w ruchu, że stanowi jednocześnie zagrożenie bezpieczeństwa powszechnego. (…) Zdarzenie zagraża życiu lub zdrowiu wielu osób wówczas, gdy istnieje realne niebezpieczeństwo utraty życia lub doznania uszczerbku na zdrowiu przez co najmniej 10 osób. 

Katastrofa jest przestępstwem materialnym.

  W komentarzu do art. 173 kodeksu karnego: A. Marek, Kodeks karny. Komentarz, LEX, 2007, stwierdza, że:” Katastrofa jest przestępstwem materialnym, w którym skutkiem jest zdarzenie o cechach powszechnego niebezpieczeństwa, tj. stwarzającego realne zagrożenie dla życia lub zdrowia wielu osób albo mienia w wielkich rozmiarach (art. 173 § 1). Nie może ona polegać na samym, chociażby bezpośrednim i konkretnym niebezpieczeństwie, gdyż wtedy zamazana zostałaby różnica między spowodowaniem katastrofy a sprowadzeniem bezpośredniego niebezpieczeństwa katastrofy, penalizowanym w art. 174. Trzeba zatem uznać, że do dokonania przestępstwa sprowadzenia katastrofy (art. 173 § 1) konieczne jest zaistnienie przynajmniej szkód w mieniu, natomiast w wypadku powstania skutków w zakresie życia człowieka lub poważnego uszczerbku na zdrowiu wielu osób, mamy do czynienia z typami kwalifikowanymi tego przestępstwa (art. 173 § 3 i 4). Kazimierz Buchała w artykule: „Niektóre problemy wykładni znamion przestępstw przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji”, (Prok. i Pr. 1998/11/12) wyraża pogląd, że: „Zachowanie się sprawcy zdarzenia w ruchu np. lądowym spełni znamiona katastrofy w komunikacji, jeżeli życie lub zdrowie co najmniej 6 osób, nie licząc sprawcy tego zdarzenia, zostało zagrożone oraz powstała znaczna szkoda w mieniu innej niż sprawca osoby”. Także: A. Barczak-Oplustil, G. Bogdan, Z. Ćwiąkalski, M. Dąbrowska-Kardas, P. Kardas, J. Majewski, J. Raglewski, M. Rodzynkiewicz, M. Szewczyk, W. Wróbel, A. Zoll, Kodeks karny. Część szczególna. Tom II. Komentarz do art. 117-277 k.k., Zakamycze 2006, wyd. II. 

Grupa sześciu osób.

 Stan prawny: 1.03.2006 wypowiadają się podobnie. Omawiając wspomniane powyżej problemy rozgraniczenia kolidujących ze sobą typów podkreślają, że w większości przypadków decydować o nim będzie liczba potencjalnych (nie zaś rzeczywistych) ofiar zachowania sprawcy. W nauce prawa karnego oraz judykaturze SN w ostatnich latach zdaje się dominować pogląd, w myśl którego ową barierą rozgraniczającą sferę zastosowania obu przepisów jest grupa sześciu osób, którym zagraża sprowadzone przez sprawcę niebezpieczeństwo (por. wyrok SN z 20 czerwca 1972 r., V KRN 209/72, OSNKW 1972, nr 10, poz. 158; podobnie m.in. J. Kochanowski, Przestępstwa i wykroczenia drogowe. Komentarz, Warszawa 1991, s. 120; K. Buchała, Przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji drogowej., Warszawa 1973 r., s. 50-51). 

Kancelaria Prawna Sosnowiec

Kancelaria Prawna Prawnicy Bracia, Adwokat, Radca Prawny, prawnik prowadzi sprawy dotyczące, przestępstwa katastrofy, wypadku, podrobienia dokumentu i użycia go za autentyczny wiele innych. Prowadzi również sprawy o warunkowe zawieszenie wykonania kary pozbawienia wolności, warunkowe umorzenie postępowania karnego.

W kwestiach związanych z prawem karnym, prawem rodzinnym i opiekuńczym, z  prawem cywilnym Kancelaria Prawna Prawnicy Bracia zaprasza do Oddziałów w Miechowie, Dąbrowie Górniczej, w Olkuszu, Sosnowcu.

W kwestiach związanych z warunkowym zawieszeniem wykonania kary pozbawienia wolności, warunkowym umorzeniem postępowania karnego Kancelaria Prawna Prawnicy Bracia zaprasza do Oddziałów w Sosnowcu, w Miechowie, Dąbrowie Górniczej, w Olkuszu.

Kancelaria Prawna Dąbrowa Górnicza

Kancelaria Prawna Prawnicy Bracia Adwokat Dąbrowa Górnicza, Radca Prawny Dąbrowa Górnicza, Prawnik Dąbrowa Górnicza prowadzi sprawy karne, sprawy o wykroczenia. Oferujemy pomoc prawną z zakresu prawa rodzinnego i opiekuńczego. Kancelaria Prawna Prawnicy Bracia Adwokat Dąbrowa Górnicza, Radca Prawny Dąbrowa Górnicza, Prawnik Dąbrowa Górnicza prowadzi sprawy o podział majątku wspólnego, o rozwód. Zajmujemy się sprawami dotyczącymi prawa medycznego. Kancelaria Prawna Prawnicy Bracia Adwokat Sosnowiec Pogoń, Radca Prawny Sosnowiec, Prawnik Sosnowiec prowadzi sprawy karne, sprawy o wykroczenia. Oferujemy pomoc prawną z zakresu prawa rodzinnego i opiekuńczego. Kancelaria Prawna Prawnicy Bracia Adwokat Sosnowiec, Radca Prawny Sosnowiec, Prawnik Sosnowiec Pogoń prowadzi sprawy o alimenty, o podział majątku wspólnego, o rozwód