Prawo do wynagrodzenia za czas niewykonywania pracy
W niniejszym wpisie przegląd orzecznictwa dotyczący art. 81 K.P.
Brzmi on następująco :
Art. 81. [Prawo do wynagrodzenia za czas niewykonywania pracy; okresowe powierzenie pracownikowi innej pracy]
§ 1. Pracownikowi za czas niewykonywania pracy, jeżeli był gotów do jej wykonywania, a doznał przeszkód z przyczyn dotyczących pracodawcy, przysługuje wynagrodzenie wynikające z jego osobistego zaszeregowania, określonego stawką godzinową lub miesięczną, a jeżeli taki składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu warunków wynagradzania – 60% wynagrodzenia. W każdym przypadku wynagrodzenie to nie może być jednak niższe od wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów.
§ 2. Wynagrodzenie, o którym mowa w § 1, przysługuje pracownikowi za czas niezawinionego przez niego przestoju. Jeżeli przestój nastąpił z winy pracownika, wynagrodzenie nie przysługuje.
§ 3. Pracodawca może na czas przestoju powierzyć pracownikowi inną odpowiednią pracę, za której wykonanie przysługuje wynagrodzenie przewidziane za tę pracę, nie niższe jednak od wynagrodzenia ustalonego zgodnie z § 1. Jeżeli przestój nastąpił z winy pracownika, przysługuje wyłącznie wynagrodzenie przewidziane za wykonaną pracę.
§ 4. Wynagrodzenie za czas przestoju spowodowanego warunkami atmosferycznymi przysługuje pracownikowi zatrudnionemu przy pracach uzależnionych od tych warunków, jeżeli przepisy prawa pracy tak stanowią. W razie powierzenia pracownikowi na czas takiego przestoju innej pracy, przysługuje mu wynagrodzenie przewidziane za wykonaną pracę, chyba że przepisy prawa pracy przewidują stosowanie zasad określonych w § 3.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 czerwca 1998 r., I PKN 195/98
Gotowość do pracy w rozumieniu art. 81 § 2 KP występuje jedynie podczas istnienia wiążącego strony stosunku pracy, w razie powstania przeszkód z przyczyn dotyczących pracodawcy w określonym w umowie czasie i miejscu pracy, uniemożliwiających pracownikowi jej wykonywanie, gdy jednocześnie pozostaje on zgodnie z art. 128 § 1 KP do dyspozycji pracodawcy w zakładzie pracy lub innym umówionym z nim miejscu.
OSNP 1999/14/453, Dz.U.2014.1502: art. 81
Gotowość do pracy.
Gotowość do pracy w rozumieniu art. 81 § 1 KP występuje jedynie podczas istnienia wiążącego strony stosunku pracy, w razie powstania przeszkód z przyczyn dotyczących pracodawcy w określonym w umowie czasie i miejscu pracy, uniemożliwiających pracownikowi jej wykonywanie, gdy jednocześnie pozostaje on, zgodnie z art. 128 § 1 KP, do dyspozycji pracodawcy w zakładzie pracy lub innym umówionym z nim miejscu.
Wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy przez okres nie dłuższy niż 6 miesięcy
Kasacja powołuje się między innymi na uchwałę z dnia 12 lutego 1992 r., I PZP 6/92 (OSNCP 1992 r. z. 7-8, poz. 133), w której stwierdzono, że pracownicy samorządowej mianowanej, której stosunek pracy wygasł z dniem 31 grudnia 1990 r. z mocy art. 33 ust. 1 ustawy z dnia 22 marca 1990 r. o pracownikach samorządowych (Dz. U. Nr 21, poz. 124) i która stała się osobą bezrobotną, przysługuje wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy przez okres nie dłuższy niż 6 miesięcy od daty ustania stosunku pracy, określone w art. 10 ust. 3 w związku z art. 33 ust. 2 tej ustawy albo za ten okres zasiłek dla bezrobotnych, jeżeli odpowiada warunkom przewidzianym w art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 29 grudnia 1989 r. o zatrudnieniu (Dz. U. Nr 75, poz. 446). W uzasadnieniu tej uchwały rzeczywiście stwierdzono, że zasiłek dla bezrobotnych, wypłacany w celu złagodzenia skutków bezrobocia jest przeznaczony na utrzymanie pracownika, pozostającego bez pracy po ustaniu zatrudnienia i jest w okresie pozostawania bez pracy substytutem wynagrodzenia za pracę. Cel zasiłkowego świadczenia jest ten sam co wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy pracownika samorządowego mianowanego przez okres nie dłuższy niż sześć miesięcy. Strona pozwana nie dostrzega jednak, że w sprawie tej chodziło o świadczenia, które nie są wynagrodzeniem za pracę wykonaną, lecz świadczeniami Skarbu Państwa wypłacanymi z tego samego Funduszu Pracy, spełniającymi zadania ochrony socjalnej pracownika przed ujemnymi dla niego skutkami pozostawania bez pracy po ustaniu stosunku pracy. Występowała w niej (została przyjęta przez Sąd Najwyższy) swoista tożsamość podmiotu zobowiązanego do spełnienia świadczeń. Tymczasem w niniejszej sprawie strona pozwana dąży w istocie do zaliczenia na poczet świadczenia należnego od niej świadczenia wypłaconego przez inny podmiot. Dla takiej sytuacji adekwatne jest inne orzeczenie Sądu Najwyższego. W wyroku z dnia 12 lutego 1993 r., I PRN 2/93 (OSP 1994 r. z. 2, poz. 36 z aprobującą glosą Z. Salwy), po szczegółowej analizie możliwości zaliczania jednych świadczeń na poczet innych, stwierdzono, że zasiłek dla bezrobotnych wypłacony na podstawie ustawy z dnia 16 października 1991 r. o zatrudnieniu i bezrobociu (Dz. U. Nr 106, poz. 457 ze zm.) nie podlega zaliczeniu na poczet wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy, o jakim mowa w art. 57 § 2 KP, ani świadczenia tego nie wyłącza. Pogląd ten Sąd Najwyższy w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę podziela i odnosi odpowiednio do wynagrodzenia z art. 81 § 1 KP i dlatego uznaje za niesłuszne argumenty zmierzające do ograniczenia wynagrodzenia za czas gotowości do pracy poprzez konstrukcję nadużycia prawa czy zastosowanie w drodze analogii art. 47 KP. Jak słusznie stwierdził Sąd drugiej instancji, w przypadku doznania przeszkód w świadczeniu pracy z przyczyn dotyczących pracodawcy pracownikowi przysługuje wynagrodzenie na podstawie art. 81 § 1 KP, który to przepis reguluje w całości taką sytuację i nie występuje luka w prawie, która mogłaby być wypełniona przez zastosowanie w drodze analogii art. 47 KP. Taka wykładnia jest powszechnie przyjęta i utrwalona w orzecznictwie.
Pracownik ma roszczenie o dopuszczenie do pracy (art. 22 § 1 KP) i o wynagrodzenie za czas gotowości do jej wykonywania (art. 81 § 1 KP).
W szczególności w wyroku z dnia 4 października 1994 r., I PRN 72/94 (OSNAPiUS 1995 r. nr 4, poz. 47) Sąd Najwyższy stwierdził, że w przypadku błędnego uznania przez pracodawcę, że stosunek pracy rozwiązał się z upływem czasu, na jaki umowa była zawarta (art. 30 § 1 pkt 4 KP) pracownik ma roszczenie o dopuszczenie do pracy (art. 22 § 1 KP) i o wynagrodzenie za czas gotowości do jej wykonywania (art. 81 § 1 KP), a w wyroku z dnia 17 maja 1995 r., I PRN 12/95 (OSNAPiUS 1995 r. nr 21, poz. 262), że prawo do takiego wynagrodzenia nie jest ograniczone czasowo. Sąd drugiej instancji prawidłowo uznał także, że powód był gotów do świadczenia pracy, skoro zarejestrował się jako bezrobotny (wynika to choćby z definicji zawartej w art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 14 grudnia 1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu, jednolity tekst: Dz. U. z 1997 r. Nr 25, poz. 128 ze zm.) oraz przez cały czas procesu o ustalenie trwania stosunku pracy (w istocie zmierzającego do nakazania dopuszczenia do pracy) przejawiał gotowość podjęcia zatrudnienia.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 marca 2001 r.,I PKN 297/00
Pracownik odwołany ze stanowiska do czasu rozwiązania stosunku pracy ma prawo do wynagrodzenia przysługującego mu przed odwołaniem (art. 70 § 2 KP). Wynagrodzenie to obejmuje również premię, gdyż w tym przypadku art. 81 § 1 KP nie ma zastosowania.
OSNP 2002/23/572, OSNP-wkł. 2001/19/10, M.Prawn. 2001/21/1053
Dz.U.2014.1502: art. 70; art. 81
Pracownik odwołany ze stanowiska ma zgodnie z art. 70 § 2 KP, prawo do wynagrodzenia takiego, jakie przysługiwało mu przed odwołaniem.
Powód nie świadczył pracy, ponieważ był w spornym okresie pracownikiem odwołanym i pozostawał w okresie tak zwanego wypowiedzenia (art. 70 § 2 KP). Pracownik w takiej sytuacji z reguły nie świadczy pracy na dotychczasowym stanowisku (świadczenie pracy na innym stanowisku uregulowane jest w art. 71 KP, co jednak nie ma związku z rozpoznawaną sprawą). Mimo tego pracownik odwołany ze stanowiska ma zgodnie z art. 70 § 2 KP, prawo do wynagrodzenia takiego, jakie przysługiwało mu przed odwołaniem. Przepis ten wyłącza zatem w odniesieniu do pracownika odwołanego regulację z art. 81 § 1 KP. Ten ostatni przepis nie miał wobec tego zastosowania również z tej przyczyny.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 listopada 2000 r., I PKN 455/00
1. Pracownikowi samorządowemu, który został odsunięty od wykonywania obowiązków w następstwie zawieszenia organów gminy na podstawie art. 97 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (jednolity tekst: Dz. U. z 1996 r. Nr 13, poz. 74 ze zm.), przysługuje wynagrodzenie gwarancyjne przewidziane w art. 81 § 1 KP.
2. Do wynagrodzenia przewidzianego w art. 81 § 1 KP, nie mają zastosowania zasady obowiązujące przy ustalaniu wynagrodzenia za urlop i wobec tego w wynagrodzeniu tym nie mogą być uwzględnione inne składniki niż te, które wynikają z zaszeregowania pracownika i są określone stawką godzinową lub miesięczną.
OSNP 2002/11/268, OSNP-wkł. 2001/5/3, OSNP-wkł. 2001/7/3, PiZS 2001/8/38, M.Prawn. 2001/6/335, M.Prawn. 2001/8/430
Z art. 81 § 1 KP wynika, że przyczyny nieświadczenia pracy nie mogą leżeć po stronie pracownika i w tym sensie mają dotyczyć pracodawcy. Przepis ten nie stanowi, że przyczyny te mają być zawinione przez pracodawcę, czy też że mają polegać na jego bezprawnym zachowaniu się, co świadczy o tym, iż ustawodawca w przepisie tym w sposób szeroki chciał ukształtować uprawnienie pracownika, przerzucając na pracodawcę ryzyko związane z niemożliwością zapewnienia pracownikowi pracy zgodnie z ustaleniami umowy o pracę (treścią stosunku pracy). Zgodnie z art. 22 § 1 KP pracodawca jest zobowiązany do „zatrudnienia pracownika”, a więc dostarczenia mu pracy zgodnie z umową (treścią nawiązanego stosunku pracy), co oznacza, że jeżeli tego nie czyni to działa wbrew swojemu zobowiązaniu i w tym znaczeniu jego zachowanie jest bezprawne. Gdyby ustawodawcy w przepisie art. 81 § 1 KP chodziło o ograniczenie prawa pracownika do wynagrodzenia gwarancyjnego jedynie do przypadków zachowań pracodawcy równoznacznych z wąsko pojmowaną bezprawnością (przy uwzględnieniu tzw. kontratypów bezprawności), to nie posłużyłby się bardzo pojemnym zwrotem „przyczyn dotyczących pracodawcy”, lecz zastrzegłby np. że idzie jedynie o przypadki przyczyn sprzecznych z prawem (działania pracodawcy sprzecznego z prawem) dotyczących pracodawcy. Warto też zwrócić uwagę, że ustawodawca pojęciem przyczyn dotyczących pracodawcy (zakładu pracy) posługuje się między innymi w ustawie z dnia 28 grudnia 1989 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. z 1990 r Nr 4, poz. 19 ze zm.), rozumiejąc pod tym pojęciem przyczyny, które nie mają nic wspólnego z bezprawnością zachowania się pracodawcy i które mogą być oczywiście następstwem zdarzeń, na które pracodawca nie ma wpływu (mogą być np. wynikiem decyzji organów spoza zakładu pracy).
Działania organu nadzoru nie można zakwalifikować ani utożsamiać z działaniami lub zaniechaniami pracodawcy.
Jest oczywiste, że takiego działania organu nadzoru nie można zakwalifikować ani utożsamiać z działaniami lub zaniechaniami pracodawcy, bądź z innymi przyczynami będącymi po jego stronie w rozumieniu art. 81 § 1 KP”. Argumentacja ta nie jest trafna jeżeli zważyć, że pojęcie przyczyn uzasadniających powstanie prawa do wynagrodzenia gwarancyjnego w art. 81 § 1 KP zostało ujęte w sposób szeroki (idzie o przyczyny dotyczące pracodawcy niezależnie od tego jakie jest ich źródło, czy są one następstwem oddziaływania czynników, w tym decyzji, zewnętrznych czy też nie). Ponadto nie należy pomijać tego, że choć bezpośrednią przyczyną odsunięcia powoda od pracy była decyzja premiera ustanawiająca zarząd komisaryczny, a wcześniej decyzja nadzorcza wojewody, to jednak u jej podłoża leżały wady w funkcjonowaniu władz gminnych, a tym samym pośrednio i samego pracodawcy samorządowego, który zatrudniał powoda. Za pracodawcę tego – z uwagi na jego specyfikę – w pewnym zakresie czynności w sprawach z zakresu prawa pracy dokonuje rada gminy (zasadniczo zaś przewodniczący zarządu) i wobec tego błędy w funkcjonowaniu organów gminy mogą być w określonym zakresie przypisane także pracodawcy samorządowemu (urzędowi gminy). Błędy te zaś stanowiły podstawę decyzji premiera i choć bezpośrednią przyczyną odsunięcia powoda od pracy była ta decyzja (a wcześniej decyzja wojewody), to jednak wynika z tego, że praprzyczyną były (przynajmniej w części) wady w funkcjonowaniu pracodawcy powoda. To zaś oznacza, że przyznanie wynagrodzenia gwarancyjnego powodowi uzasadnione jest także przy przyjęciu na gruncie art. 81 § 1 KP węższego pojmowania przyczyn dotyczących pracodawcy (jako jego zachowania niezgodnego z prawem, które jeżeli prowadzi do odsunięcia pracownika od pracy, równocześnie mieści się w pojęciu naruszenia szeroko rozumianego zobowiązania wynikającego z art. 22 § 1 KP).
Zawieszenie organu jest równoznaczne z wykluczeniem możliwości wykonywania obowiązku świadczenia pracy przez pracownika.
Z reguły (w określonych przypadkach) zawieszenie organu jest równoznaczne z wykluczeniem możliwości wykonywania obowiązku świadczenia pracy przez pracownika pełniącego funkcje danego organu. Inne są jednakże założenia polityczno-legislacyjne i przesłanki decyzji w przypadkach, w których przepisy dopuszczają zawieszenia pracownika w czynnościach, a inne w sytuacjach zawieszenie organów, gdyż w pierwszym wypadku z reguły związane jest ono z okolicznościami ściśle łączącymi się z osobą pracownika (w szczególności stanowi ono konsekwencję jego zachowania się jako pracownika), w drugim zaś z funkcjonowaniem całej instytucji i jej organów. Na podstawie zaś art. 97 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym dochodzi do zawieszenia organów gminy, a nie pracowników samorządowych. Stąd też na tej podstawie, że w przypadku zawieszenia pracownika w czynnościach przepisy przewidują wypłacanie wynagrodzenia za okres zawieszenia, zaś wynagrodzenia takiego nie przyznaje art. 97 ustawy o samorządzie gminnym, nie można wyprowadzać wniosku – tak jak czyni to kasacja strony pozwanej – że wobec tego w razie odsunięcia pracownika od wykonywania czynności w następstwie zawieszenia organów gminy wynagrodzenie gwarancyjne się pracownikowi nie należy. Pracownikowi samorządowemu, który został odsunięty od wykonywania swoich obowiązków w następstwie zawieszenia organów gminy na podstawie art. 97 ustawy o samorządzie gminnym, przysługuje przewidziane w art. 81 § 1 KP wynagrodzenie gwarancyjne
Kancelaria Prawna Prawnicy Bracia, Adwokat, Radca Prawny, prawnik prowadzi sprawy z zakresu prawa pracy
W kwestiach związanych z prawem cywilnym, z prawem administracyjnym, prawem pracy, prawem rodzinnym i opiekuńczym. Kancelaria Prawna Prawnicy Bracia zaprasza do Oddziałów w Miechowie, Dąbrowie Górniczej, w Olkuszu, Sosnowcu.
Kancelaria Prawna Prawnicy Bracia Adwokat Sosnowiec Pogoń, Radca Prawny Sosnowiec, Prawnik Sosnowiec prowadzi sprawy karne, sprawy o wykroczenia. Oferujemy pomoc prawną z zakresu prawa rodzinnego i opiekuńczego. Kancelaria Prawna Prawnicy Bracia Adwokat Sosnowiec, Radca Prawny Sosnowiec, Prawnik Sosnowiec Pogoń prowadzi sprawy o alimenty, o podział majątku wspólnego, o rozwód.
Kancelaria Prawna Prawnicy Bracia Adwokat Dąbrowa Górnicza, Radca Prawny Dąbrowa Górnicza, Prawnik Dąbrowa Górnicza prowadzi sprawy karne, sprawy o wykroczenia. Oferujemy pomoc prawną z zakresu prawa rodzinnego i opiekuńczego. Kancelaria Prawna Prawnicy Bracia Adwokat Dąbrowa Górnicza, Radca Prawny Dąbrowa Górnicza, Prawnik Dąbrowa Górnicza prowadzi sprawy o podział majątku wspólnego, o rozwód. Zajmujemy się sprawami dotyczącymi prawa medycznego