Ustanowienie rozdzielności majątkowej przez Sąd
W niniejszym wpisie przegląd orzecznictwa dotyczący art. 52 K. R. O.
Przedmiotowy artykuł brzmi następująco :
§ 1. Z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej.
§ 1a. Ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej może żądać także wierzyciel jednego z małżonków, jeżeli uprawdopodobni, że zaspokojenie wierzytelności stwierdzonej tytułem wykonawczym wymaga dokonania podziału majątku wspólnego małżonków.
§ 2. Rozdzielność majątkowa powstaje z dniem oznaczonym w wyroku, który ją ustanawia. W wyjątkowych wypadkach sąd może ustanowić rozdzielność majątkową z dniem wcześniejszym niż dzień wytoczenia powództwa, w szczególności, jeżeli małżonkowie żyli w rozłączeniu.
§ 3. Ustanowienie rozdzielności majątkowej przez sąd na żądanie jednego z małżonków nie wyłącza zawarcia przez małżonków umowy majątkowej małżeńskiej. Jeżeli rozdzielność majątkowa została ustanowiona na żądanie wierzyciela, małżonkowie mogą zawrzeć umowę majątkową małżeńską po dokonaniu podziału majątku wspólnego lub po uzyskaniu przez wierzyciela zabezpieczenia, albo zaspokojenia wierzytelności, lub po upływie trzech lat od ustanowienia rozdzielności.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 stycznia 2000 r., II CKN 662/98
Zniesienie wspólności ustawowej w warunkach separacji faktycznej, będącej wynikiem rozkładu pożycia małżeńskiego wywołanego zachowaniami jednego z małżonków, przy jednoczesnym zachowaniu przez każdego z małżonków możliwości zarządzania majątkiem wspólnym, jest sprzeczne z dobrem rodziny.,LEX nr 1218423
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 stycznia 2000 r., II CKN 385/99
Sam fakt separacji faktycznej małżonków może się okazać niewystarczający do przyjęcia, że zachodzą ważne przyczyny zniesienia wspólności.
Ważne powody zniesienia wspólności.
W orzecznictwie Sądu Najwyższego oraz w teorii prawa akcentuje się z naciskiem, że przez ważne powody zniesienia wspólności należy rozumieć okoliczności, które wskazują, że utrzymanie wspólności może narażać na szwank interes małżonków lub rodziny. Stanowisko to znalazło wyraz m.in. w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 28 maja 1973 r. – III CZP 26/73 – OSNCP 1974, nr 4, poz. 65. Sam zatem fakt separacji faktycznej małżonków może się okazać niewystarczający do przyjęcia, że zachodzą ważne przyczyny zniesienia wspólności. Sąd Wojewódzki z jednej strony nie wypowiedział się, jaki konkretnie interes małżonków czy rodziny doznaje uszczerbku wskutek separacji faktycznej małżonków, a z drugiej strony – poza swymi rozważaniami całkowicie pozostawił kwestię, czy zniesienie wspólności nie zagraża interesowi rodziny, w szczególności dziecka stron.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 stycznia 2000 r., III CKN 426/98
1. Z przewidzianym w art. 52 k.r.o. żądaniem zniesienia wspólności majątkowej małżeńskiej może wystąpić nawet małżonek wyłącznie winny separacji faktycznej.
2. Wina małżonka żądającego zniesienia wspólności majątkowej małżeńskiej oraz wzgląd na dobro rodziny lub pozwanego małżonka powinny być brane pod uwagę jedynie przy ocenie żądania zniesienia wspólności z punktu widzenia zasad współżycia społecznego (art. 5 k.c.).LEX nr 52653
Dz.U.2014.121: art. 5; Dz.U.2012.788: art. 52
Żądaniem zniesienia wspólności majątkowej małżeńskiej może wystąpić nawet małżonek wyłącznie winny separacji faktycznej.
należy przyjąć, iż z przewidzianym w art. 52 k.r.o. żądaniem zniesienia wspólności majątkowej małżeńskiej może wystąpić nawet małżonek wyłącznie winny separacji faktycznej (zob. wyrok SN z 13 maja 1997 r., III CKN 51/97, OSN 1997/12, poz. 194). Odmienny pogląd prowadziłby do przeniesienia na płaszczyznę stosunków majątkowych, na której przede wszystkim rozgrywa się sprawa o zniesienie wspólności majątkowej małżeńskiej, elementów osobistych, doniosłych w sprawach rozwodowych.
Wina małżonka żądającego zniesienia wspólności majątkowej małżeńskiej oraz wzgląd na dobro rodziny lub pozwanego małżonka powinny być brane pod uwagę jedynie przy ocenie żądania zniesienia wspólności z punktu widzenia zasad współżycia społecznego (art. 5 k.c.). Oddalenie powództwa z uwagi na wspomniane okoliczności może zatem nastąpić tylko zupełnie wyjątkowo, gdy wystąpienie z żądaniem zniesienia wspólności majątkowej małżeńskiej ma w danych okolicznościach znamiona nadużycia prawa. Dokonane w sprawie ustalenia nie pozwalają jednak na stwierdzenie istnienia w niej takiej wyjątkowej okoliczności. Skarga kasacyjna zresztą nawet nie podnosi naruszenia w sprawie art. 5 k.c.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 czerwca 2003 r., III CKN 545/01
Umowne wyłączenie wspólności ustawowej w czasie trwania małżeństwa wyklucza powództwo przewidziane w art. 52 § 1 k.r.o., niezależne od tego, jakiego okresu lub oznaczenia daty dotyczy późniejsze żądanie zniesienia wspólności majątkowej. OSNC 2004/9/143, Biul.SN 2003/12/14, M.Prawn. 2004/13/615
Ustanie wspólności majątkowej.
Poza umownym wyłączeniem wspólności majątkowej kodeks rodzinny i opiekuńczy przewiduje ustanie tej wspólności w wypadkach śmierci, unieważnienia małżeństwa (art. 21), zniesienia jej wyrokiem (art. 52), ubezwłasnowolnienia jednego z małżonków (art. 53), rozwodu (art. 58 § 3) oraz separacji (art. 615).
Uchwalona dnia 28 lutego 2003 r. ustawa – Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. Nr 60, poz. 535) wprowadziła doniosłe zmiany w zakresie wpływu ogłoszenia upadłości na stosunki majątkowe zachodzące między upadłym a jego małżonkiem. Stosownie do art. 124 ust. 1 tej ustawy, w razie ogłoszenia upadłości jednego z małżonków wspólność ustawowa między małżonkami ustaje z mocy prawa z dniem ogłoszenia upadłości. Przepis ten stosuje się odpowiednio, gdy na podstawie umowy majątkowej małżeńskiej wspólność została ograniczona lub rozszerzona.
Dla osiągnięcia skutku w postaci ustania wspólności majątkowej niezbędne jest wszczęcie postępowania sądowego.
Z wyjątkiem przewidzianym w art. 47 k.r.o., w pozostałych wypadkach dla osiągnięcia skutku w postaci ustania wspólności majątkowej niezbędne jest wszczęcie postępowania sądowego, w wyniku którego dochodzi do ukształtowania stosunków majątkowych między małżonkami jako ustroju rozdzielności majątkowej. Zróżnicowany jest natomiast sposób powstania rozdzielności majątkowej oraz – obszernie omówiony w doktrynie i judykaturze – różny zakres jej skuteczności względem osób trzecich, w tym będących wierzycielami jednego z małżonków, uprawnionych do uzyskania zaspokojenia z majątku wspólnego (art. 41 k.r.o.). Umowa wyłączająca wspólność majątkową małżeńską w pełni eliminuje ustrój wspólności ustawowej. Wspólność ta ustaje z chwilą zawarcia umowy lub z upływem późniejszego, oznaczonego przez strony terminu. Oczywiste jest, że strony nie mogą posłużyć się konstrukcją terminu końcowego do którego następuje wyłączenie wspólności ustawowej. Niedopuszczalne jest także okresowe wyłączenie wspólności. Umowa wyłączająca wspólność ustawową nie jest skuteczna co do wierzytelności powstałych przed jej zawarciem. O jej skuteczności wobec osób trzecich rozstrzyga art. 47 § 2 k.r.o. Zawierając dnia 13 maja 1998 r. umowę wyłączającą wspólność ustawową, małżonkowie Stanisław i Beata J. zrezygnowali z dalszych skutków zniesienia ustawowej wspólności majątkowej, przewidzianych w art. 52 § 1 k.r.o.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 lutego 1995 r., III CRN 7/95
Nie samo zaciągnięcie długu, nawet znacznego, lecz dopiero zaciągnięcie takiego długu, który nie był usprawiedliwiony interesem rodziny kwalifikuje zachowanie pozwanego małżonka jako naganne i przy istnieniu niepomyślnych prognoz co do tego aby małżonek ten powstrzymał się w przyszłości od tego rodzaju zachowania, spełnia warunki do uznania zaciągnięcia długu za ważny powód w rozumieniu art. 52 KRO.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 marca 1987 r., III CRN 50/87
Umorzenie postępowania w sprawie o zniesienie wspólności majątkowej między małżonkami z powodu śmierci jednego z małżonków (art. 446 k.p.c.) jest dopuszczalne wtedy, gdy powód (powódka) nie domaga się zniesienia wspólności z datą wsteczną. OSNC 1988/5/71
Według przepisu art. 52 k.r.o. z ważnych powodów każde z małżonków może żądać zniesienia przez sąd wspólności majątkowej, zarówno ustawowej, jak i umownej; w tym wypadku wspólność ustawowa ustaje z dniem oznaczonym w wyroku, który ją znosi. W orzecznictwie nie jest kwestionowane stanowisko, że stosownie do okoliczności dopuszczalne jest żądanie oznaczenia wcześniejszej daty jej zniesienia (por. uchwała pełnego składu Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z dnia 27 marca 1972 r. III CZP 69/70 – OSNCP 1973, z. 2, poz. 20; wyrok z dnia 6 grudnia 1976 r. III CRN 230/76 – OSNCP 1977, z. 10, poz. 190).
Data zniesienia wspólności majątkowej.
Przyjęcie regulacji zawartej w art. 52 § 2 k.r.o. bynajmniej nie świadczy o tym, że zniesienie wspólności ma nastąpić zawsze z datą wsteczną, wcześniejszą niż dzień uprawomocnienia się wyroku. Przeciwnie, wskazuje tylko możliwość, z której sąd powinien korzystać z dużą ostrożnością, po wnikliwym rozważeniu przyczyn mających uzasadniać wsteczne zniesienie wspólności i skutków, jakie ono za sobą pociągnie. Znamienne jest, że w omawianym przepisie nie zakreślono czasowych granic retroaktywnego działania wyroku, które zatem może sięgać nawet dnia zawarcia małżeństwa.
Przypadki umorzenie postępowania.
Takie pojmowanie treści art. 52 § 2 k.r.o. nie może pozostać bez wpływu na wykładnię przepisu art. 446 k.p.c. w związku z art. 452 k.p.c., zawierającego nakaz umorzenia postępowania w sprawach o zniesienie wspólności majątkowej między małżonkami w razie śmierci jednego z nich. Przede wszystkim nie można pomijać, że przepis art. 446 k.p.c. należy w sprawach o zniesienie wspólności majątkowej między małżonkami stosować jedynie odpowiednio. Ma to takie znaczenie, że w niektórych przypadkach umorzenie postępowania, mimo śmierci jednego z małżonków uczestniczących w procesie o zniesienie wspólności majątkowej, nie będzie w ogóle wchodziło w grę. Będzie tak w szczególności w sytuacjach, w których małżonek – powód zgłosi w pozwie żądanie zniesienia wspólności majątkowej między małżonkami ze skutkiem wstecznym. Trzeba bowiem zdawać sobie sprawę z dalekosiężnych skutków ustania wspólności majątkowej między małżonkami ze skutkiem wstecznym, zwłaszcza wtedy, gdy zachodzić będzie znaczniejszy odstęp czasu pomiędzy datą, z którą powód domagał się zniesienia wspólności majątkowej, a datą śmierci jednego z małżonków uczestniczących w procesie, i gdy wspólny majątek obejmuje np. składniki gospodarstwa rolnego czy warsztatu rzemieślniczego. Inaczej kształtować się będzie podział takiego majątku dokonany po ustaniu wspólności majątkowej wskutek śmierci jednego z małżonków, a inaczej gdy jedno z małżonków wprawdzie zmarło w toku sporu, lecz nie jego śmierć, ale orzeczenie sądu określające wcześniejszą datę ustania wspólności majątkowej będzie uzasadniało podział składników majątku wspólnego.
Porady prawne adwokat, prawnik Miechów
W kwestiach związanych, z prawem rodzinnym i opiekuńczym, z prawem cywilnym Kancelaria Prawna Prawnicy Bracia zaprasza do Oddziałów w Miechowie, Dąbrowie Górniczej, w Olkuszu, Sosnowcu.
Kancelaria Prawna Sosnowiec
Kancelaria Prawna Prawnicy Bracia Adwokat Sosnowiec Pogoń, Radca Prawny Sosnowiec, Prawnik Sosnowiec prowadzi sprawy karne, sprawy o wykroczenia. Oferujemy pomoc prawną z zakresu prawa rodzinnego i opiekuńczego. Kancelaria Prawna Prawnicy Bracia Adwokat Sosnowiec, Radca Prawny Sosnowiec, Prawnik Sosnowiec Pogoń prowadzi sprawy o alimenty, o podział majątku wspólnego, o rozwód.
Kancelaria Prawna Dąbrowa Górnicza
Kancelaria Prawna Prawnicy Bracia Adwokat Dąbrowa Górnicza, Radca Prawny Dąbrowa Górnicza, Prawnik Dąbrowa Górnicza prowadzi sprawy karne, sprawy o wykroczenia. Oferujemy pomoc prawną z zakresu prawa rodzinnego i opiekuńczego. Kancelaria Prawna Prawnicy Bracia Adwokat Dąbrowa Górnicza, Radca Prawny Dąbrowa Górnicza, Prawnik Dąbrowa Górnicza prowadzi sprawy o podział majątku wspólnego, o rozwód. Zajmujemy się sprawami dotyczącymi prawa medycznego.
- Prawa autorskie
- Odpowiedzialność odszkodowawcza za szkodę wyrządzoną przez władzę publiczną.
- Odpowiedzialność ubezpieczyciela
- Emerytura lub renta przyznana przez premiera
- Mobbing